રશિયા-યુક્રેનના યુદ્ધથી ફૂડ ઓઈલ અને અર્થતંત્ર પર અસર પડશે

રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે શરૂ થયેલા યુદ્ધની વૈશ્વિક બજાર પર ઘણી અસર થઈ છે. યુક્રેન ક્રાઈસીસથી ફુગાવાનું દબાણ વધશે અને એશિયામાં ભારતને સૌથી વધુ નુકસાન થશે. ખાદ્યપદાર્થો અને તેલની કિંમતોમાં વધારાને કારણે એશિયાઈ દેશો પર પ્રતિકૂળ અસર થશે. આ દેશોની નાણાકીય સ્થિતિ મજબૂત નથી. ભારતે ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે રાજકોષીય ખાધનો લક્ષ્યાંક વધારીને જીડીપીના ૬.૯ ટકા કર્યો છે. આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે આ અનુમાન ૬.૪ ટકા રાખવામાં આવ્યું છે. સૌથી ખરાબ અસર એશિયામાં ભારત, થાઈલેન્ડ અને ફિલિપાઈન્સની અર્થવ્યવસ્થા પર પડશે. ભારત મોટા પ્રમાણમાં ક્રૂડ ઓઈલની આયાત કરે છે. આવી સ્થિતિમાં ભાવ વધારાથી વેપાર ખાધમાં વધારો થશે. નોમુરાનો અંદાજ છે કે ક્રૂડ ઓઈલમાં ૧૦%નો ઉછાળો જીડીપી વૃદ્ધિમાં ૦.૨૦ પોઈન્ટ ઘટશે. એવું માનવામાં આવે છે કે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા ફુગાવાને કાબૂમાં લેવા માટે બહુ જલ્દી કડક વલણ અપનાવી શકે છે. રિઝર્વ બેંકનો અંદાજ છે કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૨-૨૩માં સરેરાશ ફુગાવો ૪.૫ ટકા રહેશે. જાે ક્રૂડ ઓઈલ પ્રતિ બેરલ ૧૦ ડોલર વધે છે, તો ભારતના જીડીપી વૃદ્ધિ દરમાં ૧૦ બેસિસ પોઈન્ટ્‌સનો ઘટાડો થશે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે વિકાસ દર ૯.૨ ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. બેંક ઓફ બરોડાના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી મદન સબનિવાસ કહે છે કે જાે ક્રૂડ ઓઈલમાં કાયમ માટે ૧૦ ટકાનો ઉછાળો આવે તો જથ્થાબંધ મોંઘવારી દર એટલે કે ઉઁૈં ૧.૨ ટકા અને છૂટક ફુગાવો એટલે કે ઝ્રઁૈં ૦.૩૦-૦.૪૦ ટકા વધશે. અહીં સરકાર યુક્રેન વિરુદ્ધ રશિયાના સૈન્ય અભિયાનની સ્થાનિક અર્થવ્યવસ્થા પર અસરનું મૂલ્યાંકન કરવામાં પણ વ્યસ્ત છે. તેલના ભાવમાં વધારા અને દેશના બાહ્ય વેપાર પર અસરને કારણે ફુગાવાના સંભવિત વધારાને પહોંચી વળવા સરકારી અધિકારીઓએ અગાઉથી યોજનાઓ તૈયાર કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. હાલમાં, પુરવઠામાં વિક્ષેપ અથવા વેપાર માર્ગો નાકાબંધીની કોઈ આશંકા નથી. પરંતુ ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત સાત વર્ષની ટોચે એટલે કે બેરલ દીઠ ઇં૧૦૫ પર પહોંચી ગઈ છે. ટૂંકા અને મધ્યમ ગાળામાં અર્થવ્યવસ્થા પર તેની અસર પડશે. ઉત્તર પ્રદેશ સહિત પાંચ રાજ્યોમાં ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં દૈનિક ફેરફાર અને એલપીજીના એલપીજી દરમાં માસિક ફેરફાર અટકાવી દેવામાં આવ્યા છે.

છેલ્લા ત્રણ મહિનાથી ઇંધણના ભાવમાં વધારો કરવામાં આવ્યો નથી, જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રૂડ ઓઇલના ભાવે કિંમત અને વેચાણ કિંમત વચ્ચેના તફાવતમાં તીવ્ર વધારો કર્યો છે. ઉદ્યોગના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, તફાવત, જે પ્રતિ લિટર રૂ. ૧૦ કરતાં વધુ છે, તે આગામી મહિને ચૂંટણીઓ પૂરી થયા પછી વધી શકે છે. નાણા મંત્રાલયના એક વરિષ્ઠ અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, સરકારે ઝડપથી સામે આવી રહેલી સ્થિતિની આર્થિક અસરનું મૂલ્યાંકન કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. અધિકારીએ કહ્યું કે વિવિધ મંત્રાલયો પાસેથી આંતરિક માહિતી એકત્ર કરવામાં આવી રહી છે. રશિયા પર યુએસ અને યુરોપિયન દેશોના પ્રતિબંધોની વિદેશી વેપાર પર શું અસર થશે, તેની પણ સમીક્ષા કરવામાં આવી રહી છે. સરકાર ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં વધારા પર પણ નજર રાખી રહી છે. ઉલ્લેખનીય છે કે ભારત વિશ્વમાં ક્રૂડ ઓઈલનો ત્રીજાે સૌથી મોટો આયાતકાર દેશ છે. ભારતે તેની ૮૫ ટકા જરૂરિયાત આયાત દ્વારા પૂરી કરવી પડે છે. નિકાસકારોના સંઘ ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયન એક્સપોર્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશન્સએ જણાવ્યું હતું કે યુક્રેન-રશિયા લશ્કરી કટોકટી માલની અવરજવર, ચૂકવણી અને તેલની કિંમતોને અસર કરશે અને પરિણામે તે દેશના વેપારને પણ અસર કરશે. ભારત અને રશિયા વચ્ચેનો દ્વિપક્ષીય વેપાર ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં અત્યાર સુધીમાં ઇં૯.૪ બિલિયન રહ્યો છે. આ પહેલા, છેલ્લા નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૦-૨૧માં, તે ઇં ૮.૧ બિલિયન હતું. ભારત મુખ્યત્વે ઇંધણ, ખનિજ તેલ, મોતી, કિંમતી અથવા અર્ધ કિંમતી પથ્થરો, પરમાણુ રિએક્ટર, બોઇલર, મશીનરી અને યાંત્રિક સાધનોની રશિયા પાસેથી આયાત કરે છે. તે જ સમયે, ફાર્માસ્યુટિકલ ઉત્પાદનો, પાવર મશીનરી અને સાધનો, કાર્બનિક રસાયણો અને વાહનો રશિયામાં નિકાસ કરવામાં આવે છે.