કેદારનાથ ધામમાં પ્રશાસનની બેદરકારીનો મામલો સામે આવ્યો

“ખાડાઓમાં અનેક ટન અષોધિક કરાયેલ કચરો ઠાલવવામાં આવ્યો છે” ઃ ઇ્‌ૈંમાં ખુલાસોચાર ધામમાંથી એક કેદારનાથ ધામમાં પ્રશાસનની બેદરકારીનો મામલો સામે આવ્યો છે. એક આરટીઆઈમાં ખુલાસો થયો છે કે ધામની આસપાસના ખાડાઓમાં કેટલાય ટન અષોધિક કરાયેલ કચરો નાખવામાં આવી રહ્યો છે. આ સંવેદનશીલ વિસ્તારમાં કચરો ઠાલવવાથી પર્યાવરણ પ્રેમીઓમાં ચિંતા વધી છે. ઉત્તર પ્રદેશના નોઈડાના એક પર્યાવરણવાદીએ આરટીઆઈ હેઠળ મળેલી માહિતી પરથી જણાવ્યું કે ૨૦૨૨ અને ૨૦૨૪ વચ્ચે કેદારનાથ ધામમાં મંદિરની નજીકના બે ખાડાઓમાં કુલ ૪૯.૧૮ ટન ટ્રીટમેન્ટ ન કરાયેલ કચરો નાખવામાં આવ્યો છે.

આરટીઆઈ દ્વારા મળેલી માહિતી અનુસાર આ સમયગાળા દરમિયાન કચરાના પ્રમાણમાં સતત વધારો જાેવા મળ્યો છે. ૨૦૨૨માં ૧૩.૨૦ ટન, ૨૦૨૩માં ૧૮.૪૮ ટન અને આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં ૧૭.૫૦ ટન કચરો પેદા થયો છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ૨૩.૩૦ ટન અકાર્બનિક કચરો પણ ઉત્પન્ન થયો હતો. જ્યારે આરટીઆઈ કાર્યકર્તા અમિત ગુપ્તાને પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે કેદારનાથ નગર પંચાયતના જાહેર માહિતી અધિકારીએ કહ્યું કે આ બધો કચરો રિસાયકલ કરવામાં આવ્યો છે. ગુપ્તાએ કહ્યું કે કચરાના ઉત્પાદન અને તેને સારવાર વિના છોડી દેવા અંગે આરટીઆઈ દ્વારા મળેલી માહિતી ચોંકાવનારી છે. આનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ત્યાં કચરાના વ્યવસ્થાપન માટે કોઈ વ્યવસ્થા નથી.

ગુપ્તાએ કહ્યું કે કેદારનાથ મંદિર ૧૨,૦૦૦ ફૂટની ઉંચાઈ પર આવેલું છે, જ્યાં ગ્લેશિયર્સ પણ છે. પર્યાવરણની દૃષ્ટિએ આ વિસ્તાર સંવેદનશીલ છે. આ સમસ્યા વડા પ્રધાને તેમના ‘મન કી બાત’ કાર્યક્રમમાં પણ ઉઠાવી હતી, પરંતુ અધિકારીઓએ પ્લાસ્ટિકના કચરાને રોકવા માટે કોઈ નક્કર પગલાં લીધાં નથી. મંદિર પાસેના ખાડાઓ લગભગ ભરાઈ ગયા છે અને જાે આમ જ ચાલુ રહેશે તો ૨૦૧૩ જેવી દુર્ઘટના સર્જાવાની શક્યતા નકારી શકાય તેમ નથી. તેમણે કહ્યું કે આરટીઆઈના જવાબમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ સમયગાળા દરમિયાન કચરાનો બેજવાબદારીપૂર્વક નિકાલ કરવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ પ્રશાસને આ અંગે કોઈ ફરિયાદ નોંધી ન હતી અને ન તો કોઈ કાર્યવાહી કરી હતી. આરટીઆઈ કાર્યકર્તાએ કહ્યું કે છેલ્લા બે વર્ષથી તે પોતે સત્તાવાળાઓને પત્ર લખી રહ્યો છે અને આ મામલે ફરિયાદો કરી રહ્યો છે. તેણે આ અંગે નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ (દ્ગય્‌) અને નેશનલ મિશન ફોર ક્લીન ગંગા (દ્ગસ્ઝ્રય્)ને પણ ફરિયાદ કરી છે. ફરિયાદ બાદ ગંગા મિશનએ રુદ્રપ્રયાગ પ્રશાસનને આ અંગે પગલાં લેવા સૂચના આપી હતી.