કેવી રીતે પોન્ઝી સ્કીમ છેતરપિંડી કરે છે કે જેમાં અભિનેતા પ્રકાશ રાજ પણ ફસાયા?

પોન્ઝી સ્કીમ ફરી ચર્ચામાં છે. પોન્ઝી સ્કીમ કેસમાં ઈડ્ઢએ તમિલનાડુના તિરુચિરાપલ્લી સ્થિત પ્રણવ જ્વેલર્સના પરિસરમાં દરોડા પાડ્યા હતા. આ કાર્યવાહી બાદ હવે ઈડ્ઢ દક્ષિણના અભિનેતા પ્રકાશ રાજની પૂછપરછ કરશે. જ્વેલર્સ સામેની કાર્યવાહી બાદ હવે ઈડ્ઢએ પ્રકાશ રાજને સમન્સ પાઠવ્યા છે. હવે તપાસ એજન્સી તેની પૂછપરછ કરશે. આવી સ્થિતિમાં, સવાલ એ છે કે પોન્ઝી સ્કીમ શું છે, આ નામ ક્યાંથી આવ્યું, તેની શરૂઆત ક્યારે થઈ, પ્રણવ જ્વેલર્સે એવું શું કર્યું કે ઈડ્ઢએ તેની પકડ મજબૂત કરી, પ્રકાશ રાજ નામ શા માટે જાેડવામાં આવ્યું અને શું કાર્યવાહી થઈ? અત્યાર સુધી લેવામાં આવ્યું છે?… પોન્ઝી સ્કીમ શું છે?.. જે જણાવીએ, આ એવી સ્કીમો છે જેમાં ગ્રાહકો એટલે કે રોકાણકારોને કોઈપણ જાેખમ વિના જંગી નફો આપવાની લાલચ આપવામાં આવે છે.

જાેખમના અભાવે, લોકો સરળતાથી આવી યોજનાઓમાં જાેડાય છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં, શરૂઆતના રોકાણકારોને થોડું વળતર આપીને સ્કીમનો પ્રચાર કરવામાં આવે છે જેથી વધુને વધુ લોકો તેમાં જાેડાય. તેમનું વળતર જાેઈને નવા રોકાણકારો તેમાં જાેડાય છે. પરંતુ જ્યારે રોકાણકારોની સંખ્યા ઘટવા લાગે છે અને નાણાં રોકવામાં આવે છે, ત્યારે યોજના પર પ્રશ્નો ઉભા થાય છે અને યોજનાનો પર્દાફાશ થાય છે.

અથવા જ્યારે આ કરતી કંપની પાસે ભંડોળ સમાપ્ત થવા લાગે છે, ત્યારે યોજના બંધ થઈ જાય છે. જાે સરળ ભાષામાં સમજીએ તો આવી યોજનાઓ રોકાણકારોને છેતરવાનું કામ કરે છે… પોન્ઝી આવું જ નામ કેવી રીતે મળ્યું?.. જે જણાવીએ, સમજીવીએ કે, પોન્ઝી સ્કીમનું નામ ઈટાલીના બિઝનેસમેન ચાર્લ્સ પોન્ઝીના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું. એક એવી યોજના જેમાં રોકાણકારો ખોટા વચનો આપીને રોકાણ કરવા આકર્ષાય છે. ઘણી કંપનીઓ આ સ્કીમ દ્વારા પોતાનો બિઝનેસ ચલાવે છે. અથવા ખરાબ સમયમાં ટકી રહેવાનો માર્ગ શોધો. ચાર્લ્સ પોન્ઝીએ ૧૯૨૦માં અમેરિકામાં આ સ્કીમ શરૂ કરી હતી. જેમાં રોકાણકારો પાસેથી મોટી રકમ લેવામાં આવી હતી. તેમની યોજના પોસ્ટેજ સ્ટેમ્પ સાથે સંબંધિત હતી. પરંતુ તેણે ટૂંક સમયમાં નવા રોકાણકારોના નાણાંનો ઉપયોગ જૂના રોકાણકારો અને પોતાને ચૂકવવા માટે શરૂ કર્યો.

અમેરિકામાં આ અંગે ઘણી ચર્ચા થઈ હતી. અખબારોમાં હેડલાઈન્સ બનાવી. અંતે આ યોજનાની હાલત પણ બગડી. પાછળથી, આવી રોકાણ યોજનાઓને પોન્ઝી યોજનાઓ તરીકે નામ આપવામાં આવ્યું… પોન્ઝી સ્કીમ અને પ્રવણા જ્વેલર્સનું જાેડાણ.. અસલમાં શું છે?.. જે વિષે પણ જણાવીએ, તમિલનાડુના પ્રણવ જ્વેલર્સ પર સોનામાં રોકાણ કરીને તેના ગ્રાહકોને સારા વળતરનું વચન આપવાનો આરોપ છે. આ રીતે વધુ લાભ આપવાના નામે પ્રણવ જ્વેલર્સે ગ્રાહકો પાસેથી ૧૦૦ કરોડ રૂપિયા વસૂલ કર્યા હતા. આ પછી ન તો લોકોને રિટર્ન મળ્યું કે ન તો લોકોના પૈસા પાછા આવ્યા. પ્રારંભિક તપાસ રિપોર્ટમાં સામે આવ્યું છે કે આ કંપની લોકો પાસેથી પૈસા વસૂલતી હતી અને તેને શેલ કંપનીઓમાં વાળતી હતી. શેલ કંપનીઓ એવી કંપનીઓ છે જે શંકાસ્પદ છે. સામાન્ય રીતે તેઓ મની લોન્ડરિંગ માટે ગેરકાયદેસર ભંડોળનો ઉપયોગ કરે છે. દેશમાં અનેક શેલ કંપનીઓ સાથે જાેડાયેલા મામલા સામે આવી ચૂક્યા છે… પ્રકાશ રાજ કેમ ફસાયા?.. જે વિષે જણાવીએ, પ્રકાશ રાજે પ્રણવ જ્વેલર્સ દ્વારા શરૂ કરાયેલ પોન્ઝી સ્કીમની જાહેરાત કરી હતી. ૫૮ વર્ષીય પ્રકાશ રાજ પ્રણવ જ્વેલર્સના બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર રહી ચૂક્યા છે. હવે ઈડ્ઢના સમન્સ બાદ તેને ચેન્નાઈમાં ઈડ્ઢ સમક્ષ હાજર થવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. કંપની સાથેના જાેડાણને કારણે હવે પ્રકાશ રાજ પાસે આ બાબતને લગતા પ્રશ્નો અને જવાબો હશે.