તુર્કીના સૌથી મોટા દુશ્મન અને ઇસ્લામિક ચળવળની રચનાકાર ‘હિઝમત’નું મોત

તુર્કીના મુસ્લિમ ઉપદેશક ફેતુલ્લાહ ગુલેનનું અમેરિકામાં નિધન, ૮૩ વર્ષની વયે અંતિમ શ્વાસ લીધા.૮ વર્ષ પહેલા તખ્તાપલટના પ્રયાસ માટે એર્દોગન દ્વારા મુસ્લિમ ઉપદેશક ફેતુલ્લા ગુલેનને પણ જવાબદાર ઠેરવવામાં આવ્યા હતા.તુર્કીના મુસ્લિમ ઉપદેશક ફેતુલ્લાહ ગુલેનનું અમેરિકામાં નિધન થયું છે. ન્યૂઝ એજન્સી રોયટર્સ અનુસાર, તેમણે ૮૩ વર્ષની વયે રવિવારે અંતિમ શ્વાસ લીધા હતા. તેના પર ૨૦૧૬માં અંકારામાં બળવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ હતો. ગુલેન એક સમયે તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ એર્દોગનના સાથી હતા, પરંતુ તેમની વચ્ચે ઘણા મતભેદો હતા. આઠ વર્ષ પહેલાં, એર્દોગાને પણ બળવાના પ્રયાસ માટે તેમને જવાબદાર ઠેરવ્યા હતા. હકીકતમાં, ગુલેને તુર્કિયે અને બહાર એક શક્તિશાળી ઇસ્લામિક ચળવળની રચના કરી, જે ‘હિઝમત’ તરીકે ઓળખાય છે.

પરંતુ થોડા વર્ષો પછી, તેમના પર રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગન સામે બળવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો, જાેકે તેમણે આ આરોપોને નકારી કાઢ્યા. ફેતુલ્લા ગુલેન એક ધાર્મિક નેતા હતા, તેમણે રેસેપ તૈયપ એર્દોગનના સાથી તરીકે શરૂઆત કરી હતી, પરંતુ બાદમાં બંને વચ્ચે અણબનાવ થયો હતો. એર્દોગન સાથે મતભેદો બાદ બંને નેતાઓએ એકબીજા પર ભ્રષ્ટાચારનો આરોપ લગાવ્યો હતો. રાષ્ટ્રપતિ એર્દોગને ગુલેનના નેટવર્કને દેશદ્રોહી અને ‘કેન્સર જેવું’ ગણાવતા તેમને આતંકવાદી ગણાવ્યા હતા. હકીકતમાં, ૮ વર્ષ પહેલા, ૧૫ જુલાઈ, ૨૦૧૬ ના રોજ, તુર્કીમાં એર્દોગાન સરકાર વિરુદ્ધ લશ્કરી બળવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો, સેનાના એક જૂથે સરકારને ઉથલાવવાનો પ્રયાસ કરવા માટે ટેન્ક, ફાઇટર પ્લેન અને હેલિકોપ્ટર કબજે કર્યા હતા. પરંતુ જનતા ચૂંટાયેલી સરકારના સમર્થનમાં હતી જેના કારણે આ પ્રયાસ સફળ થયો ન હતો.

આ સમયગાળા દરમિયાન, બળવાખોર સૈન્ય સૈનિકો અને જનતા વચ્ચે અથડામણ પણ થઈ, જેમાં ૨૫૦ થી વધુ લોકો માર્યા ગયા અને ૨,૭૦૦ અન્ય ઘાયલ થયા. સૌથી મોટી વાત એ છે કે જ્યારે તુર્કીમાં આ બધું થઈ રહ્યું હતું ત્યારે એર્દોઆન દેશમાં હાજર નહોતા, તેમણે ઉતાવળમાં પોતાના દેશ પરત ફરવું પડ્યું હતું. આ પછી, એર્દોઆને તેના ભૂતપૂર્વ સાથી ફેતુલ્લા ગુલેન પર બળવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ મૂક્યો, જેને ગુલેને નકારી કાઢ્યો અને અપમાનજનક ગણાવ્યું. જાેકે, ગુલેન સામેના આ આરોપો ક્યારેય સાબિત થઈ શક્યા નથી. યુ.એસ.માં ગુલેનના કાર્યને પ્રોત્સાહન આપતું ન્યુયોર્ક સ્થિત જૂથ ધ એલાયન્સ ફોર શેર્ડ વેલ્યુએ જણાવ્યું હતું કે પેન્સિલવેનિયામાં તેમના ઘરની નજીકની હોસ્પિટલમાં રવિવારે રાત્રે તેમનું અવસાન થયું હતું.

મળતી માહિતી મુજબ, લાંબા સમયથી બીમાર ગુલેનનું મૃત્યુ કુદરતી કારણોસર થયું હતું. અલાયન્સ ફોર શેર્ડ વેલ્યુએ ગુલેનને બૌદ્ધિક અને આધ્યાત્મિક નેતૃત્વના મહાન માણસ તરીકે વર્ણવ્યા છે, જેનો પ્રભાવ પેઢીઓ સુધી અનુભવાશે, જૂથ અનુસાર. એર્દોગાન સરકારે ગુલેનની ચળવળને આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કર્યું અને તેની ‘હિઝમત’ ચળવળને વ્યવસ્થિત રીતે નષ્ટ કરી દીધી. ટર્કિશ સરકારે ગુલેનની ચળવળ સાથે સંકળાયેલા હજારો લોકોની ધરપકડ કરી, ઘણી શાળાઓ અને મીડિયા આઉટલેટ્‌સ બંધ કરી દીધા અને લાખો સરકારી કર્મચારીઓને બરતરફ કર્યા, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે તેનો પ્રભાવ ઘટાડ્યો. ગુલેન ઉદારવાદી વિચારો ધરાવતા ધાર્મિક નેતા હતા. તેમણે લોકશાહી, શિક્ષણ, વિજ્ઞાન અને આંતર-ધાર્મિક સંવાદની હિમાયત કરી હતી.