નિર્મલા સીતારમણ આત્મનિર્ભર ભારત માટે બજેટમાં શું રજૂ કરશે

ભારત કાચા માલ માટે મોટાભાગે ચીન પર ર્નિભર રહ્યું છે. આનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે ભારતે ઉત્પાદન ક્ષેત્રે તેની ક્ષમતાઓને હજુ સુધી ગંભીરતાથી જાેઈ નથી. તેમણે કહ્યું કે સરકારે સંસાધન અને વિકાસ માટે ભંડોળ વધારવું જાેઈએ. એવી સ્કીમ જાહેર કરવી જાેઈએ જેનાથી નાની કંપનીઓને ફાયદો થાય. તેના ઉત્પાદનની ગુણવત્તા અને જથ્થા બંનેને વેગ મળશે. એક તરફ સ્થાનિક મેન્યુફેક્ચરિંગમાં તેજી આવશે તો બીજી તરફ ચીન પરની આપણી ર્નિભરતા ઓછી થશે. જૈને કહ્યું કે તેમના દેશના ઘણા ઉદ્યોગો મોટાભાગે કાચા માલ માટે ચીન પર ર્નિભર છે.

આમાં, મોબાઈલ ફોન ઘટકો, ઓટો ઘટકો, સૌર વેચાણ ઘટકો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ ઘટકો અગ્રણી છે. સરકાર રિન્યુએબલ એનર્જી માટે ગંભીર છે, પરંતુ આવશ્યક ઘટકોની આયાતમાં ચીનનો હિસ્સો ૮૦ ટકા છે. ઓટો ઉદ્યોગ મોટાભાગે ચીન પર ર્નિભર છે. આ જ કારણ છે કે ચીપની અછતને કારણે ભારતીય ઓટો કંપનીઓની હાલત ખરાબ થઈ ગઈ છે. આ સમસ્યાના ઉકેલ અંગે ગોદરેજના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર અનિલ વર્માએ જણાવ્યું હતું કે સરકારે વિવિધ ઉદ્યોગોને ધ્યાનમાં રાખીને ઁન્ૈં સ્કીમનો વિસ્ ાર કરવો જાેઈએ. હાલમાં તેના કાર્યક્ષેત્રમાં આવતા તમામ ઉદ્યોગો માટે ભંડોળ વધારવું જાેઈએ, તેમજ નવા ઉદ્યોગોને પણ આ લિસ્ટમાં સામેલ કરવાની જરૂર છે.

બિઝોન્ગોના સહ-સ્થાપક અને સીઓઓ એટલે કે ચીફ ઓપરેટિંગ ઓફિસર સચિન અગ્રવાલ કહે છે કે ભારતે સૌપ્રથમ તે સેગમેન્ટ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જાેઈએ કે જેના માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ટેકનોલોજી ઉપલબ્ધ છે. ઉદાહરણ તરીકે કાપડ, પેકેજિંગ, વિશેષ રસાયણો, ઈલેક્ટ્રોનિક સામાન માટે ઈન્ફ્રા અને ટેક્નોલોજી અહીં પહેલેથી જ હાજર છે. આવી સ્થિતિમાં સરકારે પ્રોત્સાહનોની મદદથી આ ક્ષેત્રોમાં ઉત્પાદન વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જાેઈએ. તેનાથી આયાતનું ભારણ ઘટશે અને ચીન પર ર્નિભરતા ઘટશે. આ સિવાય ગ્રીન એનર્જી કમ્પોનન્ટ, સોલાર પેનલ, સેલ્સ, બેટરી, ટોય સેગમેન્ટમાં રાજકોષીય પગલાંની જરૂર છે. ચીન આ ક્ષેત્રોમાં પ્રભુત્વ જાળવી રાખે છે. આ ધીમે ધીમે સમય સાથે કામ કરશે.૨૦૨૧માં ચીન સાથે ભારતનો વેપાર વધીને ૧૨૫ બિલિયન ડોલરથી વધુ થઈ ગયો. ભારતે ચીન પાસેથી ૧૦૦ અબજ ડોલરથી વધુની આયાત કરી છે.

આ વલણ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે ચીન પર ભારતની ર્નિભરતા ઘટવાને બદલે વધી રહી છે. ચીનના કસ્ટમ્સ જનરલ એડમિનિસ્ટ્રેશન દ્વારા એક રિપોર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર ભારત ચીનમાંથી મોટાપાયે ઈલેક્ટ્રિકલ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ફર્ટિલાઇઝર્સ, ઓટો કમ્પોનન્ટ્‌સ, એક્ટિવ ફાર્મા ઘટકોની આયાત કરે છે. આ વલણ સતત મજબૂતી દર્શાવે છે. એપ્રિલ-નવેમ્બર ૨૦૨૧ની વચ્ચે ચીનમાંથી ભારતની આયાતમાં ૫૨ ટકાનો ઉછાળો નોંધાયો હતો. સરકાર સતત કહી રહી છે કે તે ચીન પર તેની ર્નિભરતા ઘટાડશે, પરંતુ સમય જતાં આ ર્નિભરતા વધી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં બજેટ ૨૦૨૨એ ભારતને આર્ત્મનિભર ભારત બનાવવાની સુવર્ણ તક છે.