મોરોક્કો દેશને દુકાળમાં અધિક માસની સ્થિતિ સર્જાઈએક ભૂકંપે મોરોક્કોનું ૮૮ હજાર કરોડનું નુકસાન કર્યું

યુનાઈટેડ સ્ટેટ્‌સ જિયોલોજિકલ સર્વેના રિપોર્ટ અનુસાર મોરોક્કોમાં (સ્ર્િર્ષ્ઠર્ષ્ઠ) ભૂકંપને કારણે થયેલ નુકસાન જીડીપીના ૮ ટકા જેટલું હોઈ શકે છે. વિશ્વ બેંકના ડેટા અનુસાર ઉત્તર આફ્રિકન દેશના ૨૦૨૨ના જીડીપીના ઇં૧૩૪.૧૮ બિલિયનના અંદાજના આધારે આ અંદાજે ઇં૧૦.૭ બિલિયન હશે. ેંજીય્જીએ પેજર સિસ્ટમ દ્વારા તેનો અંદાજ જાહેર કર્યો છે અને મોરોક્કોને સંભવિત આર્થિક નુકસાન અંગે રેડ એલર્ટ ચેતવણી જાહેર કરી છે. વર્જીનિયા સ્થિત એજન્સીએ કહ્યું કે આ સંભવિત નુકસાન છે. દુર્ઘટના વધુ મોટી થવાની સંભાવના છે. પેજર એક સ્વયંસંચાલિત સિસ્ટમ છે જે તેની વેબસાઇટ અનુસાર, દરેક દેશ અથવા પ્રદેશમાં ધરતીકંપના આધારે આર્થિક અને જીવલેણ નુકસાનનું મૂલ્યાંકન કરે છે.

તે ધરતીકંપના આંચકાની તીવ્રતાના પ્રત્યેક સ્તરના સંપર્કમાં આવેલી વસ્તીની સરખામણી કરીને ભૂકંપની અસરોનું પણ મૂલ્યાંકન કરે છે. ધરતીકંપ કોઈપણ અર્થતંત્ર માટે મોટી સમસ્યા સર્જે છે, કારણ કે જેમ જેમ આર્થિક પ્રવૃત્તિ ખોરવાઈ જાય છે તેમ તેમ પુનઃનિર્માણ પરનો ખર્ચ પણ વધે છે. વિશ્વ બેંકના જણાવ્યા મુજબ, દુષ્કાળ અને કોમોડિટીના ઊંચા ભાવો તેમજ સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય આંચકાને કારણે મોરોક્કોની અર્થવ્યવસ્થા પહેલેથી જ મંદીમાં છે. વર્લ્ડ બેંકે મે મહિનામાં જણાવ્યું હતું કે મોરોક્કોની વાસ્તવિક જીડીપી ૨૦૨૧ અને ૨૦૨૨ વચ્ચે ૭.૯ ટકાથી ઘટીને ૧.૨ ટકા થવાનો અંદાજ છે. જાે ફુગાવાની વાત કરીએ તો ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૩માં કોર ફુગાવો ૮.૫ ટકા પર પહોંચી ગયો છે અને તેની વિપરીત અસર ગરીબ લોકો પર જાેવા મળી રહી છે.

શું પ્રવાસન ક્ષેત્રને અસર થઈ હતી?.. જે જણાવીએ, મોરોક્કો પણ એક પર્યટન રાજ્ય છે અને મારાકેશ યુનેસ્કોની ઘણી વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્‌સનું ઘર છે. ભૂકંપની પ્રવાસન પર કેટલી અસર પડશે તે હજુ સુધી જાણી શકાયું નથી. મોર્ડોર ઈન્ટેલિજન્સ અનુસાર મોરોક્કન આર્થિક પ્રવૃત્તિમાં પ્રવાસનનો હિસ્સો ૭ ટકા છે. આ ક્ષેત્ર ૫ લાખથી વધુ લોકોને રોજગાર પ્રદાન કરે છે.

તુર્કી-સીરિયાના અને કેલિફોર્નિયા-જાપાન-ચીનમાં પણ ભૂકંપને કારણે મોટું નુકશાન થયું હતું.. જે જણાવીએ, તુર્કી-સીરિયાના ભૂકંપે અર્થતંત્રને પણ નુકસાન પહોંચાડ્યું.. જે જણાવીએ, વર્લ્ડ બેંકના રિપોર્ટ અનુસાર ફેબ્રુઆરીમાં તુર્કી અને સીરિયામાં આવેલા ભૂકંપને કારણે એકલા સીરિયામાં અંદાજે ઇં૫.૧ બિલિયનનું નુકસાન થયું હતું. મૂડીઝ આરએમએસ અનુસાર, તુર્કીમાં આર્થિક નુકસાન ઇં૨૫ બિલિયન કરતાં વધુ હોવાનો અંદાજ છે, જેમાં પુનઃપ્રાપ્તિમાં ઘણા વર્ષો લાગશે તેવી અપેક્ષા છે. ેંદ્ગ મુજબ ૬ ફેબ્રુઆરીના રોજ ૭.૮ તીવ્રતાના ભૂકંપ પછી પુનર્નિર્માણનો અંદાજિત ખર્ચ ઇં૧૦૦ બિલિયનથી વધુ છે, જેમાં ૫૦,૦૦૦થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા. જાેકે, તુર્કી-સીરિયાનો ભૂકંપ આર્થિક અસરની દૃષ્ટિએ પાંચમો સૌથી મોટો ભૂકંપ હતો.

આ પહેલા પણ આવા અનેક ભૂકંપ આવી ચૂક્યા છે, જેના કારણે દેશની અર્થવ્યવસ્થાને ઘણું નુકસાન થયું છે. વિશ્વમાં તબાહી મચાવનાર ભૂકંપોએ આ રીતે કર્યુ છે નુકસાન.. જે જણાવીએ, ૧૯૯૪માં કેલિફોર્નિયામાં આવેલા ભૂકંપથી ત્યાંની અર્થવ્યવસ્થાને ઇં૪૪ બિલિયનનું નુકસાન થયું હતું. વર્ષ ૨૦૦૮માં ચીનના સિચુઆનમાં જાેરદાર ભૂકંપ આવ્યો હતો, જેના કારણે જાનમાલનું ઘણું નુકસાન થયું હતું. આંકડા અનુસાર ચીનને ૮૫ અબજ ડોલરનું નુકસાન થયું છે. વર્ષ ૧૯૯૫માં જાપાનના હ્યોગોમાં જાેરદાર ભૂકંપ આવ્યો હતો અને આ વિસ્તારમાં ભારે તબાહી સર્જાઈ હતી. જેના કારણે જાપાનની અર્થવ્યવસ્થાને ૧૦૦ અબજ ડોલરનું નુકસાન થયું છે. સ્ટેટિસ્ટાની માહિતી અનુસાર, જાપાનના તોહોકુમાં પણ તીવ્ર ભૂકંપ આવ્યો હતો. આ ભૂકંપ વર્ષ ૨૦૧૧માં આવ્યો હતો અને દેશની અર્થવ્યવસ્થાને ૨૧૦ અબજ ડોલરનું નુકસાન થયું હતું.