રશિયા અને ભારતના હંમેશા સ્થિર અને મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધો રહ્યા છે : વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકર

યુક્રેન યુદ્ધ દરમિયાન રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાના ભારતના ર્નિણયનો બચાવ કરતી વખતે વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે કહ્યું છે કે મોસ્કોએ ક્યારેય ભારતના હિતોને નુકસાન પહોંચાડ્યું નથી. તેમણે કહ્યું કે બંને દેશો વચ્ચે હંમેશા સ્થિર અને મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધો રહ્યા છે. તમને જણાવી દઈએ કે યુક્રેનમાં સંઘર્ષ બાદ મધ્ય પૂર્વમાં ભારતના ઉર્જા સપ્લાયર્સે યુરોપને પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો આપવાને પ્રાથમિકતા આપી હતી. નવી દિલ્હી પાસે રશિયન ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ નહોતો. વિદેશ મંત્રી જયશંકરે કહ્યું કે આનાથી વૈશ્વિક ઉર્જા બજાર સ્થિર થયું છે. જર્મન આર્થિક દૈનિક હેન્ડલ્સબ્લાટને આપેલી મુલાકાતમાં જયશંકરે એ પણ સૂચવ્યું હતું કે જાે સંપર્ક કરવામાં આવે તો ભારત રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષને સમાપ્ત કરવા માટે મધ્યસ્થીની ભૂમિકા ભજવવા તૈયાર છે.

પરંતુ સાથે જ તેમણે કહ્યું કે નવી દિલ્હી માને છે કે તેણે આ દિશામાં કંઈપણ જાતે જ શરૂ કરવું જાેઈએ નહીં. જયશંકરે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જેમ ભારત યુરોપને નવી દિલ્હીની જેમ ચીન પ્રત્યે સમાન દૃષ્ટિકોણની અપેક્ષા રાખતું નથી, તેમ યુરોપે સમજવું જાેઈએ કે ભારત યુરોપ પ્રત્યે રશિયા જેવો દૃષ્ટિકોણ રાખી શકે નહીં. વિદેશ મંત્રીએ કહ્યું કે રશિયા સાથે ભારતના સ્થિર અને ખૂબ જ મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધો રહ્યા છે અને મોસ્કોએ ક્યારેય નવી દિલ્હીના હિતોને નુકસાન પહોંચાડ્યું નથી. તેમણે કહ્યું કે બીજી તરફ, ઉદાહરણ તરીકે, ચીન સાથે રાજકીય અને લશ્કરી રીતે અમારો વધુ મુશ્કેલ સંબંધ હતો. જયશંકરે પણ ભારત દ્વારા રશિયન ક્રૂડ ઓઈલની ખરીદીને મજબૂત રીતે સમર્થન આપ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે જ્યારે યુક્રેનમાં લડાઈ શરૂ થઈ ત્યારે યુરોપે તેની ઊર્જા ખરીદીનો મોટો હિસ્સો મધ્ય પૂર્વમાં શિફ્ટ કર્યો, ત્યાં સુધી તે ભારત અને અન્ય દેશોને મુખ્ય સપ્લાયર હતો. તેમણે કહ્યું કે ઘણા કિસ્સાઓમાં, અમારા મધ્ય પૂર્વના સપ્લાયરોએ યુરોપને પ્રાધાન્ય આપ્યું કારણ કે યુરોપે ઊંચા ભાવ ચૂકવ્યા.

તેમણે કહ્યું કે ચોક્કસ રીતે, અમે આ રીતે ઊર્જા બજારને સ્થિર કર્યું. જયશંકરનો જવાબ ત્યારે આવ્યો જ્યારે તેમને યુરોપમાં ભારત સામેની ટીકા વિશે પૂછવામાં આવ્યું કે રશિયન ક્રૂડની ખરીદી યુક્રેન પર તેના આક્રમણ માટે મોસ્કો પર લાદવામાં આવેલા પશ્ચિમી પ્રતિબંધોની અસરકારકતા માટે હાનિકારક છે. તેમણે દલીલ કરી હતી કે જાે કોઈએ રશિયા પાસેથી ક્રૂડ ઓઈલ ન ખરીદ્યું હોત અને દરેકે અન્ય દેશો પાસેથી ખરીદ્યું હોત તો ઊર્જા બજારમાં કિંમતો વધુ વધી ગઈ હોત. તેમણે કહ્યું કે વૈશ્વિક ફુગાવો ઘણો ઊંચો હોત અને ઓછી આવક ધરાવતા દેશોમાં તે મુખ્ય રાજકીય મુદ્દો હોત. તેમણે કહ્યું કે જાે યુરોપ તે સમયે વધુમાં વધુ નુકસાન કરવા માંગતું હોય તો તેણે રશિયા સાથેના તમામ આર્થિક સંબંધોને સંપૂર્ણપણે બંધ કરવા પડશે,

પરંતુ એવું થયું નહીં. જયશંકરે કહ્યું કે જાે યુરોપ આટલું આત્મવિશ્વાસ ધરાવતું હતું અને સિદ્ધાંતો આટલા મહત્વપૂર્ણ હતા, તો પછી તેણે સંબંધોને ધીમે-ધીમે બગડવા કેમ દીધા? તેમણે કહ્યું કે પાઈપલાઈન ગેસ, વ્યક્તિગત દેશો વગેરે માટે અપવાદ શા માટે હતા? તે જ સરકારો કરે છે, તેઓ તેમના લોકો માટેના પરિણામોને ધ્યાનમાં રાખીને રાજકારણનું સંચાલન કરે છે. ૨૦૨૦ માં ચીન સાથેના તેના સરહદી સંઘર્ષમાં ભારત યુરોપનો ટેકો માંગશે કે કેમ તે અંગે પૂછવામાં આવતા, તેમણે કહ્યું, “હું જે કહું છું તે એ છે કે જેમ ભારત યુરોપને અપેક્ષા રાખતું નથી કે યુરોપ ચીન વિશે મારા જેવું જ વલણ રાખે, યુરોપને સમજવું જાેઈએ કે ભારત રશિયા પ્રત્યે યુરોપિયન જેવો દૃષ્ટિકોણ ન હોઈ શકે. તેમણે કહ્યું કે ચાલો આપણે સ્વીકારીએ કે સંબંધોમાં કુદરતી તફાવત છે.

રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષ પર, જયશંકરે કહ્યું કે ભારત સંઘર્ષને સમાપ્ત કરવા માટે ઊંડો વિશ્વાસ અને જાહેરમાં પ્રતિબદ્ધ છે. તેમણે કહ્યું કે દરેક આ સંઘર્ષથી પીડાઈ રહ્યા છે. મને ખબર નથી કે તે કેવી રીતે સમાપ્ત થશે, અમે જાણવા માટે પ્રક્રિયામાં એટલા ઊંડા નથી. પૂછવામાં આવ્યું કે શું આ જ કારણ છે કે ભારત મધ્યસ્થી બની શકે છે, જયશંકરે કહ્યું, હા, અમે પહેલાથી જ ખૂબ ચોક્કસ મુદ્દાઓ પર મદદ કરી છે. તેમણે કહ્યું કે ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે તુર્કીએ કાળા સમુદ્ર દ્વારા કોરિડોર માટે વાટાઘાટો કરી હતી. અમે ઇન્ટરનેશનલ એટોમિક એનર્જી એજન્સી (ૈંછઈછ) દ્વારા ઝાપોરિઝિયા ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટના નિરીક્ષણને ખૂબ જ ટેકો આપ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે અમે જ્યાં પણ મદદ કરી શકીશું ત્યાં અમને ખુશી થશે. જ્યારે અમારો સંપર્ક કરવામાં આવે છે,

ત્યારે અમે ખુલ્લા દિલથી મદદ કરીએ છીએ. જાે કે, અમે માનીએ છીએ કે આપણે આ દિશામાં કંઈપણ જાતે જ શરૂ કરવું જાેઈએ નહીં. ભારત-રશિયા જાેડાણ ભારત-યુરોપ સંબંધો પર બોજ છે કે કેમ તે પ્રશ્ન પર, જયશંકરે કહ્યું કે દરેક વ્યક્તિ પોતાના ભૂતકાળના અનુભવોના આધારે સંબંધો બનાવે છે. તેમણે કહ્યું કે જાે હું આઝાદી પછીના ભારતના ઈતિહાસને જાેઉં તો રશિયાએ ક્યારેય આપણા હિતોને નુકસાન પહોંચાડ્યું નથી. દરેક વ્યક્તિએ રશિયા સાથે યુરોપ, અમેરિકા, ચીન કે જાપાન જેવી શક્તિઓના સંબંધોમાં ઉતાર-ચઢાવ જાેયા છે. તેમણે કહ્યું કે રશિયા સાથે અમારા સંબંધો સ્થિર અને હંમેશા મૈત્રીપૂર્ણ રહ્યા છે. અને આજે રશિયા સાથેના આપણા સંબંધો આ અનુભવ પર આધારિત છે. અન્ય લોકો માટે, વસ્તુઓ અલગ હતી અને સંઘર્ષોએ સંબંધને આકાર આપ્યો હશે.