હિન્દુ પુરુષ બે સ્ત્રીઓ સાથે લગ્ન અંગે શું કહે છે કાયદો તે વિષે જાણો..

મહારાષ્ટ્રમાં એક પુરુષ સાથે બે મહિલાઓના લગ્નની વીડિયો ક્લિપ આ દિવસોમાં હેડલાઇન્સમાં છે. આ લગ્ન વર-કન્યાના પરિવારજનોની સંમતિથી થયા હશે, પરંતુ હવે આ મામલે વરરાજા વિરુદ્ધ ફરિયાદ દાખલ કરવામાં આવી છે. અહેવાલો અનુસાર, સોલાપુર જિલ્લાના અકલુજ પોલીસ સ્ટેશનમાં વરરાજા વિરુદ્ધ ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ ૪૯૪ (પતિ અથવા પત્નિના જીવનકાળ દરમિયાન ફરીથી લગ્ન કરવા) હેઠળ નોન-કોગ્નિઝેબલ (દ્ગઝ્ર) ગુનો નોંધવામાં આવ્યો છે. ભારતીય બંધારણની કલમ ૨૧ અને માનવ અધિકારની સાવર્ત્રિક ઘોષણાની કલમ ૧૬, જે ૧૯૪૮ માં અપનાવવામાં આવી હતી, બંને વ્યક્તિના લગ્ન કરવાના અધિકારને માન્યતા આપે છે. ભારતમાં લગ્નને સંચાલિત કરવા માટે કોઈ સમાન કાનૂની કોડ નથી, જણવી દઈએ કે, જુદા જુદા ધર્મો જુદા જુદા કાયદાઓનું પાલન કરે છે.

હિંદુઓ માટે હિંદુ મેરેજ એક્ટ ૧૯૫૫, મુસ્લિમો માટે મુસ્લિમ પર્સનલ લો (શરિયત) એપ્લિકેશન એક્ટ ૧૯૩૭, ખ્રિસ્તીઓ માટે ભારતીય ક્રિશ્ચિયન મેરેજ એક્ટ ૧૮૭૨ અને પારસીઓ માટે પારસી મેરેજ એન્ડ ડિવોર્સ એક્ટ ૧૯૩૬ છે. વધુમાં, ૧૯૫૪નો સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ પસાર કરવામાં આવ્યો હતો, જે લોકો વચ્ચેના લગ્નને નિયંત્રિત કરવા માટે કે જેઓ કોઈ ખાસ ધાર્મિક પરંપરા સાથે જાેડાયેલા ન હતા. ૧૯૫૫માં હિંદુ મેરેજ એક્ટ પસાર થતાં હિંદુઓમાં વૈવાહિક કાયદો સંહિતાબદ્ધ કરવામાં આવ્યો હતો. આ અધિનિયમ હિંદુ, બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મને અનુસરનારાઓને લાગુ પડે છે. અધિનિયમ લગ્ન કરવાની ક્ષમતા જણાવે છે અને આ શરતોનો ઉલ્લેખ કલમ ૫ માં કરવામાં આવ્યો છે, જે કહે છે કે, લગ્ન સમયે પતિ-પત્નીમાંથી કોઈ એક જીવિત ન હોવું જાેઈએ. આનો અર્થ એ થયો કે હિંદુ મેરેજ એક્ટ દ્વિપત્ની પ્રથાને સમર્થન આપતો નથી.

લગ્ન સમયે વર અને કન્યા સ્વસ્થ મનના હોવા જાેઈએ, તેમની મુક્ત સંમતિ હોવી જાેઈએ અને પાગલ ન હોવા જાેઈએ.. લીગલ સર્વિસીસ ઈન્ડિયા દ્વારા એક અહેવાલ જણાવે છે કે, બંને પક્ષો (કન્યા અને વર) ઓછામાં ઓછા ૨૧ વર્ષના હોવા જાેઈએ, કોઈપણ તબક્કે એકબીજા સાથે સંબંધિત ન હોવા જાેઈએ, જે પ્રતિબંધિત સંબંધ બનાવે છે અને તે કોઈપણ રીતે સંબંધિત નથી, જે સપિંડા (પિતરાઈ) સંબંધની રચના કરશે. હિંદુ મેરેજ એક્ટની કલમ ૧૭માં લગ્નજીવન માટે સજાની જાેગવાઈ છે. ‘ભારતીય કાયદો’ પરના અહેવાલ મુજબ, ‘આ અધિનિયમની શરૂઆત પછી બે હિન્દુઓ વચ્ચેના કોઈપણ લગ્ન રદબાતલ છે, જાે આવા લગ્નની તારીખે બંને પક્ષકારોના પતિ કે પત્ની જીવિત હોય; અને ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ ૪૯૪ અને ૪૯૫ (૧૮૬૦ નો ૪૫) ની જાેગવાઈઓ તે મુજબ લાગુ થશે.