કારીગરો અને કારીગરોની પરંપરાગત કુશળતાનું અપગ્રેડેશન અને આધુનિકીકરણ

ઁસ્ વિશ્વકર્મા યોજના ૧૮ વેપારના કારીગરો અને કારીગરો કે જેઓ તેમના હાથ અને સાધનો વડે કામ કરે છે તેમને એન્ડ-ટુ-એન્ડ સહાય પૂરી પાડે છેપ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજના અંતર્ગત દેશના ૨૬ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં કારીગરો અને શિલ્પકારોના પરંપરાગત કૌશલ્યોના અપગ્રેડેશન અને આધુનિકીકરણ માટે મૂળભૂત કૌશલ્ય તાલીમના રૂપમાં ઔપચારિક તાલીમ શરૂ કરવામાં આવી છે.

૧૯ જુલાઈ, ૨૦૨૪ સુધી પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજનાની મૂળભૂત કૌશલ્ય તાલીમમાં તાલીમ પામેલા ઉમેદવારોની રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ મુજબ સંખ્યા પરિશિષ્ટ-૧માં આપવામાં આવી છે.પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજના ૧૭.૦૯.૨૦૨૩ના રોજ શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેનો ઉદ્દેશ ૧૮ વેપારીઓના કારીગરો અને શિલ્પકારોને એન્ડ-ટુ-એન્ડ સહાય પૂરી પાડવાનો હતો, જેઓ તેમના હાથ અને સાધનોથી કામ કરે છે. આ યોજનાનાં ઘટકોમાં પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા પ્રમાણપત્ર અને ઓળખપત્રનાં માધ્યમથી માન્યતા, કૌશલ્ય સંવર્ધન, ટૂલકિટ પ્રોત્સાહન, ક્રેડિટ સપોર્ટ, ડિજિટલ લેવડ-દેવડ માટે પ્રોત્સાહન અને માર્કેટિંગ સહાયતા સામેલ છે.

આ યોજનાનો હેતુ પરંપરાગત કારીગરો અને શિલ્પકારોને ઉદ્યોગસાહસિક અને આર્ત્મનિભર બનવામાં મદદ કરવાનો છે. એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે આ યોજના કારીગરો અને શિલ્પકારો માટે આજીવિકાની તકો ઉભી કરશે, તેમની કુશળતામાં વધારો કરશે અને તેમના કાર્યમાં આધુનિક સાધનો અને ટેકનોલોજીને સંકલિત કરશે. વધુમાં, તેમને સ્થાનિક અને વૈશ્વિક બજારો સાથે જાેડાણ પ્રદાન કરવામાં આવશે.

કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ દાદરા અને નગર હવેલી, દમણ અને દીવ અને મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં નોંધણી અને સફળ રજિસ્ટ્રેશનની કુલ સંખ્યાની વિગતો પરિશિષ્ટ-૨માં આપવામાં આવી છે.૨૯.૦૭.૨૦૨૪ સુધી, ૫૬,૫૨૬ અરજીઓને લોન મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જે કુલ રૂ. ૫૫૧.૮૦ કરોડ છે, અને ૧૫,૮૭૮ અરજીઓ પર લોન વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે, જે યોજનાના ક્રેડિટ ઘટક હેઠળ દેશભરમાં કુલ રૂ. ૧૩૨.૪૯ કરોડ છે અને ૯,૦૫,૩૨૮ અરજદારોએ માર્કેટિંગ સપોર્ટ પસંદ કર્યો છે, જેમાંથી કુલ ૧૪.૩૮ લાખ સફળતાપૂર્વક નોંધાયેલા લાભાર્થીઓમાંથી.

આ યોજના સૂક્ષ્મ, લઘુ અને મધ્યમ ઉદ્યોગ મંત્રાલય (એમઓએમએસએમઈ), કૌશલ્ય વિકાસ અને ઉદ્યોગસાહસિકતા મંત્રાલય (એમએસડીઈ) અને ભારત સરકારના નાણાં મંત્રાલય (એમઓએફ)ના નાણાકીય સેવા વિભાગ (ડીએફએસ) દ્વારા સંયુક્તપણે લાગુ કરવામાં આવી રહી છે. સમગ્ર દેશમાં પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્માના સુચારુ અમલીકરણ માટે ડીએફએસ, એમએસડીઈ અને એમઓએમએસએમઈના સચિવોની સહ-અધ્યક્ષતામાં રાષ્ટ્રીય સંચાલન સમિતિની બેઠકો નિયમિત પણે યોજાય છે.

પરિશિષ્ટ ૈં
ક્રમ રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો મૂળભૂત કૌશલ્ય તાલીમ હેઠળ પ્રમાણિત ઉમેદવારોની સંખ્યા
(૧૯ જુલાઈ, ૨૦૨૪ ના રોજ)
૧. આંધ્ર પ્રદેશ ૪૭,૨૩૫
૨. આસામ ૨૮,૧૬૯
૩. બિહાર ૩,૯૬૬
૪. ચંદીગઢ ૩૩
૫. છત્તીસગઢ ૧૪,૬૨૧
૬. દમણ અને દીવ અને દાદરા અને નગર હવેલી ૦
૭. ગોવા ૨,૪૬૪
૮. ગુજરાત ૮૧,૫૪૨
૯. હરિયાણા ૭,૪૧૪
૧૦. હિમાચલ પ્રદેશ ૧,૨૬૧
૧૧. જમ્મુ-કાશ્મીર ૮૨,૫૧૪
૧૨. ઝારખંડ ૮,૭૨૨
૧૩. કર્ણાટક ૧,૧૨,૭૩૭
૧૪. કેરળ ૫૮૯
૧૫. લદાખ ૧,૦૩૨
૧૬. મધ્ય પ્રદેશ ૧૭,૩૧૬
૧૭. મહારાષ્ટ્ર ૩૭,૪૧૩
૧૮. મણિપુર ૭૧૫
૧૯. નાગાલેન્ડ ૨૨૭
૨૦. ઓડિશા ૬,૯૨૨
૨૧. પંજાબ ૧,૫૬૦
૨૨. રાજસ્થાન ૨૫,૧૬૬
૨૩. તેલંગાણા ૧૨,૮૩૨
૨૪. ત્રિપુરા ૩,૬૮૫
૨૫. ઉત્તર પ્રદેશ ૧૬,૪૭૭
૨૬. ઉત્તરાખંડ ૩,૨૨૩
કુલ ૫,૧૭,૮૩૫
પરિશિષ્ટ ૈંૈં
રાજ્યો/ેં્‌
પ્રાપ્ત થયેલી નોંધણીઓ/અરજીઓની સંખ્યા સફળ રજીસ્ટ્રેશનોની સંખ્યા
દાદરા અને નગર હવેલી, દમણ અને દીવ
૬,૩૩૮
૫૬૫
મહારાષ્ટ્ર
૧૨,૦૩,૩૫૯
૧,૧૧,૮૬૧
આ માહિતી કૌશલ્ય વિકાસ અને ઉદ્યોગસાહસિકતા મંત્રાલય (એમએસડીઇ)ના રાજ્ય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) શ્રી જયંત ચૌધરીએ લોકસભામાં એક લેખિત જવાબમાં આપી હતી.