અદાણી પર આરોપ લગાવનાર OCCRP સંસ્થાને અમેરિકા આપે ફંડ છે…! : ફ્રેન્ચ પેપરનો દાવો

૨૦૦૭ માં રચાયેલ ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટ, પોતાને વિશ્વના છ ખંડોમાં ફેલાયેલા પત્રકારોના નેટવર્ક તરીકે વર્ણવે છે. તેમના મતે આ પત્રકારો ગુના અને ભ્રષ્ટાચારના સમાચાર આપવામાં નિષ્ણાત છે. પ્રોજેક્ટ એમ પણ કહે છે કે તે દરેક રીતે એક સ્વતંત્ર સંસ્થા છે. પરંતુ વાસ્તવમાં એવું નથી. ર્ંઝ્રઝ્રઇઁ એટલે કે ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટ, જે અમેરિકન એજન્સી પાસેથી માત્ર આ હેતુ માટે નાણાં એકત્ર કરે છે, તેણે કોઈપણ રીતે ભારત પર કાદવ ઉછાળવા માટે ભારતના પ્રખ્યાત ઉદ્યોગપતિ ગૌતમ અદાણી વિરુદ્ધ બદનક્ષી અભિયાન શરૂ કર્યું છે. આ દાવો એક ફ્રાન્સના અખબારે કર્યો છે,

જેણે આ વિષય પર વિગતવાર અહેવાલ પ્રકાશિત કરીને આ સંસ્થાના ચહેરા પરથી માસ્ક હટાવી દીધો છે. આ ફ્રેન્ચ અખબારે આ અહેવાલનું શીર્ષક આપ્યું છે- ધ હિડન લિંક્સ બિટવીન જ્વાઈંટ ઓફ ઈનવેસ્ટિગેટિવ જર્નાલિજ્મ એન્ડ યૂએસ ગવર્મેન્ટ. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ર્ંઝ્રઝ્રઇઁ યુએસ સરકારના પ્રભાવ હેઠળ કામ કરે છે. એવું પણ નોંધવામાં આવ્યું છે કે ર્ંઝ્રઝ્રઇઁ સંપૂર્ણપણે સ્વતંત્ર હોવાનો દાવો કરે છે, પરંતુ તેના સંચાલન સાથે સંકળાયેલા લોકોને હવે અમેરિકાની કઠપૂતળી ગણવામાં આવે છે. અદાણી ગ્રુપ ભારતમાં એક મોટું ઔદ્યોગિક જૂથ છે. આના પર આંગળી ચીંધવા માટે ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટે અમેરિકા પાસેથી ઘણા પૈસા લીધા છે. રસપ્રદ હકીકત એ છે કે તેને અમેરિકન એજન્સીઓ પાસેથી પૈસા મળે છે જે ભારત વિરોધી પ્રવૃત્તિઓ કરે છે.

ફ્રેન્ચ અખબારના આ ઘટસ્ફોટથી લોકોનું ધ્યાન ખેંચાયું છે. ૨૦૦૭ માં રચાયેલ ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટ, પોતાને વિશ્વના છ ખંડોમાં ફેલાયેલા પત્રકારોના નેટવર્ક તરીકે વર્ણવે છે. તેમના મતે આ પત્રકારો ગુના અને ભ્રષ્ટાચારના સમાચાર આપવામાં નિષ્ણાત છે. પ્રોજેક્ટ એમ પણ કહે છે કે તે દરેક રીતે એક સ્વતંત્ર સંસ્થા છે. પરંતુ વાસ્તવમાં એવું નથી. આ ફ્રેન્ચ અખબાર ‘મીડિયાપાર્ટ’ કહે છે કે આ સંસ્થાને યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટ અને યુએસએઆઈડી એજન્સી પાસેથી પૈસા મળે છે અને તેના આધારે તે ભારતનું બિનજરૂરી અપમાન કરે છે. તેના ૨ ડિસેમ્બર, ૨૦૨૪ના અંકમાં, આ અખબાર મીડિયાપાર્ટે ‘ધ હિડન લિંક્સ બીટ્‌વીન ઇન્વેસ્ટિગેટિવ જર્નાલિઝમ એન્ડ યુએસ ગવર્નમેન્ટ’ શીર્ષકથી આ અહેવાલ પ્રકાશિત કર્યો હતો.

મીડિયાપાર્ટ અનુસાર, તપાસમાં સામે આવ્યું છે કે આ સંસ્થા અમેરિકાના ઈશારે કામ કરે છે. કારણ સરળ છે. આ અમેરિકા દ્વારા આપવામાં આવેલા પૈસાથી બનેલી છે. અખબાર વધુમાં જણાવે છે કે ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટના અડધાથી વધુ ખર્ચ અમેરિકાની અનેક એજન્સીઓ સંયુક્ત રીતે ચૂકવે છે. બદલામાં, આ એજન્સીઓ આ સંસ્થામાં તેમના મનપસંદને કામ આપે છે. મીડિયાપાર્ટના જણાવ્યા અનુસાર, આ સંસ્થા સ્વીકારે છે કે અમેરિકન એજન્સીઓ તેને પૈસા આપે છે, પરંતુ કેટલા પૈસા? તે આ જણાવતી નથી. યુરોપ અને યુરેશિયા માટે યુએસએઆઈડીના વરિષ્ઠ અધિકારી માઈક હેનિંગે જણાવ્યું હતું કે ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટ યુએસએઆઈડીની સૌથી મોટી સફળતાઓમાંની એક છે.

પરંતુ રસપ્રદ વાત એ છે કે ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટના રેકોર્ડમાં હવે એ નોંધવામાં આવતી નથી કે તેની રચનામાં અમેરિકન સરકારની કેટલી ભૂમિકા હતી. ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટની રચના થઈ ત્યારથી, તેને યુએસ સરકાર પાસેથી ઓછામાં ઓછા ૪૭ મિલિયન ડોલર, યુરોપિયન દેશો (બ્રિટન, ડેનમાર્ક, સ્વીડન, સ્લોવાકિયા, ફ્રાન્સ અને સ્વિટ્‌ઝર્લેન્ડ) પાસેથી ૧.૧ મિલિયન ડોલર અને ૧.૧ મિલિયન ડોલર મળ્યા છે. યુરોપિયન યુનિયનને રકમ આપવામાં આવી છે. પરંતુ આ નાણાં સંસ્થાની વેબસાઈટ પર દર્શાવવામાં આવ્યા નથી. આ ફ્રેન્ચ અખબાર એવો પણ દાવો કરે છે કે અમેરિકી સરકારે વેનેઝુએલામાં ભ્રષ્ટાચારનો પર્દાફાશ કરવા માટે ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટના ખાતામાં ઇં૧૭૩,૩૨૪ ટ્રાન્સફર કર્યા હતા. તમને જણાવી દઈએ કે અમેરિકાએ વેનેઝુએલા પર પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે. અખબારનો સવાલ એ છે કે શું પત્રકારોની કોઈ સંસ્થા અમેરિકાના પૈસા પર આવી કાર્યવાહી કરે તે નૈતિક રીતે યોગ્ય છે? જાેકે, અદાણી ઈન્ડસ્ટ્રીઝ અને મોરેશિયસ ફંડ ‘૩૬૦ વન’એ ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટ દ્વારા કરવામાં આવેલા આરોપોને પાયાવિહોણા ગણાવ્યા છે.

વધુમાં, ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે એમ પણ કહ્યું છે કે સેબીની તપાસ પર આંગળી ચીંધવા માટે ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટના રિપોર્ટનો સંદર્ભ લઈ શકાય નહીં. કોર્ટે કહ્યું કે કોઈપણ સંસ્થાના રિપોર્ટને ત્યાં સુધી પુરાવા તરીકે માની શકાય નહીં જ્યાં સુધી તે સાચો સાબિત ન થાય. નોંધનીય છે કે ફ્રેન્ચ અખબાર મીડિયાપાર્ટનો આ અહેવાલ એવા સમયે આવ્યો છે જ્યારે અમેરિકા ભારતીય ઉદ્યોગપતિ ગૌતમ અદાણી પર કથિત રીતે લાંચ આપવાનો આરોપ લગાવી રહ્યું છે. ઓર્ગેનાઈઝ્‌ડ ક્રાઈમ એન્ડ કરપ્શન રિપોર્ટિંગ પ્રોજેક્ટને ફંડ આપતી સંસ્થા ેંજીછૈંડ્ઢ એ ઘણા દેશોની સરકારોમાં ફેરબદલ લાવ્યા છે. તાજેતરમાં બાંગ્લાદેશમાં જે કંઈ બન્યું તેમાં તેનો હાથ હોવાની આશંકા છે. એવું કહેવાય છે કે હસીનાની સરકારને હલાવવા માટે ેંજીછૈંડ્ઢએ બાંગ્લાદેશની ૈંઇૈં નામની એજન્સીને પૈસા આપ્યા હતા. એક વર્ગનું માનવું છે કે અમેરિકા ૨૦૧૯થી આ પ્રવૃત્તિમાં વ્યસ્ત હતું.