સેન્ટ્રલ કન્ઝ્‌યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (સીસીપીએ)એ યુપીએસસી સીએસઈ ૨૦૨૦ના પરિણામ અંગે ગેરમાર્ગે દોરતા દાવાની જાહેરાત કરવા બદલ કોચિંગ સેન્ટર પર ? ૩ લાખનો દંડ ફટકાર્યો

સેન્ટ્રલ કન્ઝ્‌યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (સીસીપીએ) એ યુપીએસસી સીએસઈ ૨૦૨૦ ના પરિણામ અંગે ગેરમાર્ગે દોરતા દાવાની જાહેરાત કરવા બદલ વિઝન આઈએએસ પર ? ૩ લાખનો દંડ ફટકાર્યો છે. એક વર્ગ તરીકે ગ્રાહકોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા અને તેને પ્રોત્સાહન આપવા અને ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, ૨૦૧૯ની જાેગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કરતી કોઈ પણ ચીજવસ્તુઓ કે સેવાઓની કોઈ ખોટી કે ગેરમાર્ગે દોરનારી જાહેરાત કરવામાં ન આવે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે આ ર્નિણય લેવામાં આવ્યો છે.ગ્રાહક સુરક્ષા ધારા, ૨૦૧૯ના ઉલ્લંઘનને ધ્યાનમાં રાખીને ચીફ કમિશનર શ્રીમતી નિધિ ખરે અને કમિશનર શ્રી અનુપમ મિશ્રાની અધ્યક્ષતામાં સીસીપીએએ વિઝન આઇએએસ સામે આદેશ જારી કર્યો છે.
વિઝન આઈએએસએ તેની જાહેરાતમાં નીચે મુજબનો દાવો કર્યો હતો-

ૈ. “વિઝન આઈએએસના વિવિધ કાર્યક્રમોમાંથી સીએસઈ ૨૦૨૦માં ટોચના ૧૦ સિલેક્શનમાં ૧૦”
સીસીપીએને જાણવા મળ્યું કે વિઝન આઈએએસએ સફળ ઉમેદવારના નામ અને ચિત્રો સ્પષ્ટપણે પ્રદર્શિત કર્યા હતા. જાે કે, યુપીએસસી સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા ૨૦૨૦ માં ઉપરોક્ત સફળ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરેલા અભ્યાસક્રમના સંદર્ભમાં માહિતી ઉપરોક્ત જાહેરાતમાં જાહેર કરવામાં આવી નથી.

વિઝન આઈએએસએ એઆઈઆર ૧ – યુપીએસસી સીએસઈ ૨૦૨૦ એટલે કે જીએસ ફાઉન્ડેશન બેચ ક્લાસરૂમ સ્ટુડન્ટ દ્વારા પસંદ કરેલા કોર્સનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, પરંતુ અન્ય નવ સફળ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરેલા અભ્યાસક્રમો વિશેની માહિતી ઇરાદાપૂર્વક છુપાવી હતી. આ છુપાવવાથી એવી ભ્રામક છાપ ઊભી થઈ હતી કે બાકીના નવ ઉમેદવારોને પણ ‘જીએસ ફાઉન્ડેશન બેચ ક્લાસરૂમ સ્ટુડન્ટ’ કોર્સમાં પ્રવેશ આપવામાં આવ્યો હતો જે સાચું ન હતું. બાકીના ૯ ઉમેદવારોમાંથી – ૧ એ ફાઉન્ડેશન કોર્સ કર્યા હતા, ૬ એ પ્રી અને મેઇન્સ સ્ટેજ ને લગતી ટેસ્ટ સિરીઝ આપી હતી અને ૨ એ અભ્યાસની પરીક્ષા આપી હતી.

વધુમાં, સીસીપીએએ વિઝન આઈએએસ દ્વારા રજૂ કરવામાં આવેલી ડિજિટલ પ્રોફાઇલ્સ અને ફી રસીદોની તપાસ કરી અને શોધી કાઢ્યું કે ફાઉન્ડેશન કોર્સ સૌથી મોંઘો છે, જેની કિંમત ?૧,૪૦,૦૦૦/- છે, જ્યારે અભ્યાસ વન-ટાઇમ પ્રિલિમ્સ મોક ટેસ્ટની કિંમત માત્ર ?૭૫૦ છે. પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર ફાઉન્ડેશન કોર્સ ૨૦૧૮ (ક્લાસરૂમ/ઓફલાઈન)માં રેન્ક ૧માં અને રેન્ક ૮ એ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ઓનલાઇન ફાઉન્ડેશન કોર્સ ૨૦૧૫માં પ્રવેશ મેળવ્યો હતો.

સીસીપીએએ શોધી કાઢ્યું કે યુપીએસસી સીએસઈ ૨૦૨૦ ના રેન્ક ૨, રેન્ક ૩, રેન્ક ૫, રેન્ક ૭, રેન્ક ૮, અને રેન્ક ૧૦ એ જીએસ મેઇન્સ ટેસ્ટ સિરીઝમાં પ્રવેશ મેળવ્યો છે. આ મેઇન્સ પરીક્ષામાં અમલમાં આવે છે, એટલે કે પ્રિલિમ્સ પરીક્ષા પાસ કર્યા પછી જે એક સ્ક્રિનિંગ ટેસ્ટ છે, જેમાં લગભગ ૧% વિદ્યાર્થીઓ જ ઉપરોક્ત તબક્કામાંથી પસાર થઈ શકે છે, જે સૌથી વધુ સ્પર્ધા સાથેનો સૌથી મુશ્કેલ તબક્કો બનાવે છે. ઉપરોક્ત વિદ્યાર્થીઓએ જીએસ મેઇન્સ ટેસ્ટ શ્રેણી લીધી હતી જે મુખ્ય પરીક્ષાના વિવિધ ઘટકોમાંની એક છે જે સૂચવે છે કે ઉપરોક્ત ઉમેદવારોએ વિરોધી પક્ષના કોઈ યોગદાન વિના, પ્રિલિમ્સ અને ઇન્ટરવ્યૂના તબક્કાઓ જાતે જ પાસ કર્યા હતા.

આ ઉપરાંત, યુપીએસસી સીએસઈ ૨૦૨૦ના રેન્ક ૪ અને રેન્ક ૯ એ અભયાસ ટેસ્ટમાં પ્રવેશ મેળવ્યો હતો, જે પ્રિલિમ્સ પરીક્ષા માટેની મોક ટેસ્ટ છે. જીએસ પ્રિલિમ્સ ટેસ્ટ સિરીઝમાં નંબર ૬ નો સમાવેશ થાય છે. આનો અર્થ એ થયો કે ઉપરોક્ત ઉમેદવારોએ વિરોધી પક્ષના કોઈ પણ યોગદાન વિના, તેમની જાતે જ મેઇન્સ અને ઇન્ટરવ્યૂના તબક્કાઓ સાફ કરી દીધા હતા.

દરેક સફળ ઉમેદવાર દ્વારા પસંદ કરવામાં આવેલા ચોક્કસ અભ્યાસક્રમ વિશે ઇરાદાપૂર્વક છુપાવીને, વિઝન આઈએએસએ એવું લાગ્યું કે તેના દ્વારા આપવામાં આવતા તમામ અભ્યાસક્રમો ગ્રાહકો માટે સમાન સફળતા દર ધરાવે છે, જે યોગ્ય નથી. આ તથ્યો સંભવિત વિદ્યાર્થીઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે કે તેઓ તેમના માટે યોગ્ય હોઈ શકે તેવા અભ્યાસક્રમો પર ર્નિણય લે અને જાહેરાતમાં છુપાવવામાં ન આવે.

સી.સી.પી.એ.એ અવલોકન કર્યું છે કે કેટલીક કોચિંગ સંસ્થાઓ તેમની જાહેરાતોમાં એક જ સફળ ઉમેદવારના નામ અને ફોટોગ્રાફ્સનો ઉપયોગ કરે છે જ્યારે ઇરાદાપૂર્વક તેમના દ્વારા પસંદ કરવામાં આવેલા ચોક્કસ અભ્યાસક્રમ વિશેની મહત્વપૂર્ણ માહિતી છુપાવે છે જેથી છેતરપિંડી થાય કે સફળ ઉમેદવારો કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં નિયમિત વર્ગખંડના વિદ્યાર્થીઓ હતા અથવા જાહેરાતમાં આપવામાં આવતા ઘણા અભ્યાસક્રમોના વિદ્યાર્થીઓ હતા.

તેથી, સફળ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરવામાં આવેલા ચોક્કસ અભ્યાસક્રમ અંગેની માહિતી ગ્રાહકોના જ્ઞાન માટે મહત્વપૂર્ણ છે જેથી તેઓ અભ્યાસક્રમ અને કોચિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ /પ્લેટફોર્મ નક્કી કરતી વખતે તેમાં પ્રવેશ મેળવવા માટે જાણકાર પસંદગી કરી શકે.
આ સંજાેગોમાં સીસીપીએને આવી ખોટી કે ગેરમાર્ગે દોરનારી જાહેરાતને પહોંચી વળવા યુવાન અને પ્રભાવશાળી ઉમેદવારો/ગ્રાહકોના હિતમાં દંડ લાદવો જરૂરી લાગ્યો હતો.
સીસીપીએએ ભ્રામક જાહેરાતો અને અયોગ્ય વેપાર પ્રથા માટે અનેક કોચિંગ સંસ્થાઓ સામે કાર્યવાહી કરી હતી. આ સંદર્ભે સીસીપીએ દ્વારા અત્યાર સુધીમાં વિવિધ કોચિંગ સંસ્થાઓને ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો અને અયોગ્ય વેપાર પ્રથા બદલ ૪૬ નોટિસ ફટકારવામાં આવી છે. સીસીપીએએ ૨૩ કોચિંગ સંસ્થાઓને ૭૪ લાખ ૬૦ હજારનો દંડ ફટકાર્યો છે અને તેમને ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો બંધ કરવા નિર્દેશ આપ્યો છે.