કેન્દ્ર સરકારે ઉત્તરાખંડમાં ૧૨૫ કરોડ રૂપિયાના ભૂસ્ખલન નિવારણ પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપી, પ્રથમ તબક્કામાં ૪.૫ કરોડ રૂપિયા જારી કરાયા

ઉત્તરાખંડમાં વારંવાર થતા ભૂસ્ખલનની સમસ્યાને ઉકેલવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભરતા, કેન્દ્ર સરકારે ભૂસ્ખલન નિવારણ માટે ૧૨૫ કરોડ રૂપિયાના પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપી છે અને પ્રથમ તબક્કામાં સંશોધન અને વિગતવાર પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટ (ડ્ઢઁઇ) તૈયાર કરવા માટે ૪.૫ કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા છે.
મુખ્યમંત્રી પુષ્કર સિંહ ધામીએ આ પગલાનું સ્વાગત કર્યું, તેને “રાજ્યના આપત્તિ-સંવેદનશીલ વિસ્તારોમાં ભૂસ્ખલનનો લાંબા ગાળાનો ઉકેલ શોધવા તરફ નિર્ણાયક પહેલ” ગણાવી. તેમણે કહ્યું કે પ્રોજેક્ટ હેઠળ પાંચ અત્યંત સંવેદનશીલ અને વારંવાર અસરગ્રસ્ત સ્થળોને શમન માટે પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે. આમાં મનસા દેવી હિલ બાયપાસ રોડ (હરિદ્વાર), ગાલોગી હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પ્રોજેક્ટ રોડ (મસૂરી), બહુગુણા નગર ભૂમિ-સબસિડન્સ વિસ્તાર (કર્ણપ્રયાગ, ચમોલી), ચાર્ટન લોજ ભૂસ્ખલન વિસ્તાર (નૈનિતાલ), અને ખોટીલા-ઘાટધાર ભૂસ્ખલન વિસ્તાર (ધારચુલા, પિથોરાગઢ)નો સમાવેશ થાય છે.
કાનવડ યાત્રા દરમિયાન આ માર્ગનો ઉપયોગ વૈકલ્પિક માર્ગ તરીકે પણ થાય છે. અંદાજે ૫૦,૦૦૦ સ્થાનિક વસ્તી આ આપત્તિ પરિસ્થિતિથી પ્રભાવિત થાય છે. મસૂરી વિસ્તારમાં ગાલોગી હાઇડ્રો પાવર પ્રોજેક્ટ રૂટ, દેહરાદૂન-મસૂરી રોડ પર આવેલું બીજું સ્થળ છે. ચોમાસા દરમિયાન અહીં નિયમિત ભૂસ્ખલન થાય છે, જેના કારણે ટ્રાફિક પ્રભાવિત થાય છે અને રસ્તાના માળખાને ગંભીર નુકસાન થાય છે. ચમોલી જિલ્લામાં, કર્ણપ્રયાગમાં બહુગુણાનગર વિસ્તાર જમીનના ધસારોથી પ્રભાવિત છે, જેના કારણે રહેણાંક ઇમારતો અને રસ્તાઓને ગંભીર નુકસાન થાય છે. ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય દ્રષ્ટિકોણથી આ વિસ્તાર ખૂબ જ અસ્થિર છે, અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું.
એ જ રીતે, નૈનિતાલમાં ચાર્ટન લોજ વિસ્તાર સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૩ માં ભૂસ્ખલનથી પ્રભાવિત થયો હતો, જેના કારણે ઘણા પરિવારોને સ્થળાંતર કરવામાં આવ્યા હતા. અપૂરતી પાણીની નિકાલ સુવિધા અને સતત વરસાદને ભૂસ્ખલનનું મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે. પિથોરાગઢ જિલ્લાના ધારચુલા વિસ્તારમાં ખોટીલા-ઘાટધાર ભૂસ્ખલન વિસ્તાર ભારત-નેપાળ સરહદી વિસ્તારમાં આવેલો છે. તે ભારે વરસાદ અને ધોવાણથી પ્રભાવિત છે જેના કારણે સરહદી વિસ્તારમાં જમીનના નુકસાનની ગંભીર સ્થિતિ સર્જાઈ છે, અધિકારીઓએ ઉમેર્યું.
આ પ્રોજેક્ટ માટેની દરખાસ્તો રાજ્ય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ (ેંજીડ્ઢસ્છ) અને ઉત્તરાખંડ ભૂસ્ખલન શમન અને વ્યવસ્થાપન કેન્દ્ર (ેંન્સ્સ્ઝ્ર), દેહરાદૂન દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવી હતી. રાષ્ટ્રીય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ (દ્ગડ્ઢસ્છ) અને ગૃહ મંત્રાલયે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહના માર્ગદર્શનને મંજૂરી આપી હતી.
ઉત્તરાખંડ વારંવાર ભારે ચોમાસાના વરસાદનો ભોગ બને છે જેના કારણે ભૂસ્ખલન થાય છે, જેના કારણે જીવન, માળખાગત સુવિધાઓ અને આજીવિકાને વ્યાપક નુકસાન થાય છે. મંજૂર કરાયેલ પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ્ય આ વારંવાર થતી આફતો માટે સૌથી વધુ સંવેદનશીલ વિસ્તારો માટે લાંબા ગાળાના ઉકેલ પ્રદાન કરવાનો છે.
આ પ્રોજેક્ટ ઉપરાંત, કેન્દ્રએ ઉત્તરાખંડને ખાસ મૂડી સહાય તરીકે રૂ. ૬૧૫ કરોડ મંજૂર કર્યા છે, જેમાંથી રૂ. ૩૮૦.૨૦૧ કરોડ પહેલાથી જ જારી કરવામાં આવ્યા છે, એમ મુખ્યમંત્રી કાર્યાલય (ઝ્રસ્ર્ં) એ જણાવ્યું હતું. રાજ્યોને મૂડી રોકાણ માટે ખાસ સહાય (જીછજીઝ્રૈં) યોજના હેઠળ આ સહાય, નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫-૨૬ માટે રાજ્ય દ્વારા પ્રસ્તાવિત ૩૭ યોજનાઓને સમર્થન આપે છે.
મુખ્યમંત્રી ધામીએ પ્રધાનમંત્રી મોદીનો સતત સમર્થન બદલ આભાર માન્યો અને આ દાયકાને “ઉત્તરાખંડ માટે વિકાસનો દાયકા” બનાવવાની રાજ્યની પ્રતિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો. તેમણે કહ્યું કે કેન્દ્રનો સક્રિય સહયોગ આપત્તિ સ્થિતિસ્થાપકતાને મજબૂત બનાવવામાં અને સમગ્ર પહાડી રાજ્યમાં વિકાસને વેગ આપવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યો છે.