કેન્દ્ર સરકારે વધારાના ફેરફારોનું નિર્દેશન સાથે ‘ઉદયપુર ફાઇલ્સ‘ને મંજૂરી આપી; SC ૨૪ જુલાઈએ સુનાવણી કરશે

કેન્દ્ર સરકારે રાજસ્થાનમાં ૨૦૨૨ માં થયેલા દરજી કન્હૈયા લાલની હત્યા પર આધારિત વિવાદાસ્પદ ફિલ્મ ઉદયપુર ફાઇલ્સની રિલીઝ માટે શરતી મંજૂરી આપી છે, જ્યારે ફિલ્મ સાંપ્રદાયિક વિસંવાદિતા ભડકાવી શકે છે અને મુસ્લિમ સમુદાયને બદનામ કરી શકે છે તેવી વધતી ચિંતા વચ્ચે છ વધારાના ફેરફારોનું નિર્દેશન કર્યું છે.
બુધવારે સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ આ વિકાસ રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો, કારણ કે જસ્ટિસ સૂર્યા
કાંત અને જાેયમલ્યા બાગચીની બેન્ચે ફિલ્મની રિલીઝ પર સ્ટે ચાલુ રાખ્યો હતો અને ૨૪ જુલાઈના રોજ આગામી સુનાવણી નક્કી કરી હતી જેથી અરજદારો કેન્દ્ર સરકારના ર્નિણયનો જવાબ આપી શકે.
બેન્ચે ફિલ્મ નિર્માતાઓને કહ્યું હતું કે કેન્દ્રનો ર્નિણય બંધનકર્તા રહેશે જ્યાં સુધી તેને સફળતાપૂર્વક પડકારવામાં ન આવે. “કેન્દ્રનો આદેશ બંધનકર્તા રહેશે, જ્યાં સુધી તમે તેને પડકારશો નહીં અને તમારી અરજી મંજૂર ન થાય,” બેન્ચે નિર્માતાઓ વતી હાજર રહેલા વરિષ્ઠ વકીલ ગૌરવ ભાટિયાને કહ્યું.
જમિયત ઉલેમા-એ-હિંદના વડા મૌલાના અરશદ મદની અને આરોપી જાવેદનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા વરિષ્ઠ વકીલો કપિલ સિબ્બલ અને મેનકા ગુરુસ્વામીએ ફિલ્મની રિલીઝનો વિરોધ કર્યો હતો અને કેન્દ્રની મંજૂરીનો વિરોધ કર્યો હતો.
તેમના તરફથી, સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે સરકારે રિવિઝન અરજીઓ પર ર્નિણય લીધો છે પરંતુ “એક પગલું વધુ લેવું…” નું ઉલ્લંઘન થશે, પરંતુ તેને અટકાવવામાં આવ્યું નથી.
જ્યારે પેનલના અંતિમ ર્નિણયથી ફિલ્મની રિલીઝનો માર્ગ મોકળો થયો છે, ત્યારે કોર્ટ દ્વારા આદેશ આપવામાં આવેલ વચગાળાનો સ્ટે ચાલુ રહેશે, ન્યાયાધીશોએ સ્પષ્ટતા કરી છે કે કેન્દ્ર સરકારની સુધારેલી મંજૂરી સામેના વાંધાઓ આગામી સુનાવણી દરમિયાન ઉઠાવી શકાય છે.
સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્દેશ અને મદની અને અન્ય લોકો દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલા વાંધાના જવાબમાં, માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે ૧૪ જુલાઈના રોજ ઉદયપુર ફાઇલ્સના પ્રમાણપત્રની ફરીથી તપાસ કરવા માટે એક ઉચ્ચ-સ્તરીય પેનલની રચના કરી હતી. સમિતિએ ફિલ્મની સામગ્રીની સમીક્ષા કરી અને સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન (ઝ્રમ્હ્લઝ્ર) દ્વારા પહેલાથી જ લાગુ કરાયેલા ૫૫ કટ ઉપરાંત છ વધારાના ફેરફારોની ભલામણ કરી.
સમિતિએ હાલના ડિસ્ક્લેમરને નવા શબ્દોવાળા સંસ્કરણથી બદલવાની માંગ કરી હતી, જેમાં વૉઇસ-ઓવર પણ શામેલ હતું, ઉપરાંત ક્રેડિટ્સમાંથી ચોક્કસ વ્યક્તિઓનો આભાર માનતી ફ્રેમ્સ દૂર કરવામાં આવી હતી. “સાઉદી અરેબિયા-શૈલી” અમલ અથવા સેટિંગ જેવો દેખાતો દ્રશ્ય, જે છૈં દ્વારા જનરેટ થાય છે, તેમાં ફેરફાર કરવો જાેઈએ, સમિતિને નિર્દેશ આપ્યો હતો, જેમાં “નૂતન શર્મા” નામના પાત્રના બધા સંદર્ભો ઉમેરીને પ્રમોશનલ સામગ્રી સહિત, અલગ નામથી બદલવા જાેઈએ. તેણે સાંપ્રદાયિક રૂઢિપ્રયોગને લગતા કેટલાક સંવાદોને કાઢી નાખવાનો પણ આદેશ આપ્યો હતો.
સીબીએફસીએ અગાઉ તેના મૂળ પ્રમાણપત્રનો બચાવ કર્યો હતો, ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ફિલ્મ વાસ્તવિક ઘટનાઓથી પ્રેરિત એક કાલ્પનિક કથા છે અને વાસ્તવિક વ્યક્તિઓ અથવા સમુદાયોનું ચિત્રણ કરતી નથી. બોર્ડે હાઇલાઇટ કર્યું હતું કે તમામ ૫૫ ફરજિયાત કાપ મૂકવામાં આવ્યા હતા, જેમાં ઉશ્કેરણીજનક દ્રશ્યો કાઢી નાખવાનો સમાવેશ થાય છે, ડિસ્ક્લેમર દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા, અને “રાજસ્થાન” જેવા ચોક્કસ સ્થળોના સંદર્ભોને “રાજ્ય” જેવા વધુ સામાન્ય શબ્દોમાં બદલીને “રાજ્ય” જેવા વધુ સામાન્ય શબ્દોમાં બદલી નાખવામાં આવ્યા હતા. તેણે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે કારણદર્શક નોટિસ મળ્યા બાદ ૨ જુલાઈના રોજ વિવાદાસ્પદ ટ્રેલરને દૂર કરવામાં આવ્યું હતું.
ઉદયપુર ફાઇલ્સ જૂન ૨૦૨૨ માં ઉદયપુરમાં દરજી કન્હૈયા લાલની હત્યા પર આધારિત છે, જેમને પયગંબર મુહમ્મદ પર નુપુર શર્માની વિવાદાસ્પદ ટિપ્પણીને સમર્થન આપ્યા બાદ બે માણસોએ હત્યા કરી હતી. હુમલાખોરોએ આ કૃત્ય રેકોર્ડ કર્યું હતું અને બાદમાં ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ (નિવારણ) અધિનિયમ હેઠળ આરોપ મૂકવામાં આવ્યા હતા. આ કેસ હાલમાં જયપુરની એક ખાસ દ્ગૈંછ કોર્ટ સમક્ષ પેન્ડિંગ છે.
દિલ્હી હાઇકોર્ટે ૧૦ જુલાઈના રોજ ફિલ્મની રિલીઝ પર રોક લગાવી દીધી હતી અને મદનીને કેન્દ્ર સરકારને તેનું ઝ્રમ્હ્લઝ્ર પ્રમાણપત્ર રદ કરવા માટે અરજી કરવાની મંજૂરી આપી હતી. હાઇકોર્ટે નિર્દેશ આપ્યો હતો કે જ્યાં સુધી કેન્દ્ર માંગવામાં આવેલી વચગાળાની રાહત પર ર્નિણય ન લે ત્યાં સુધી સ્ટે ચાલુ રહેશે.
નિર્માતાઓ, જાની ફાયરફોક્સ મીડિયા લિમિટેડ, સ્ટેને પડકાર ફેંકતા, વરિષ્ઠ વકીલ ગૌરવ ભાટિયા દ્વારા દલીલ કરી હતી કે હાઇકોર્ટના આદેશમાં કોઈ તાર્કિક કારણ નથી અને તે ફક્ત ફિલ્મના ખાનગી પ્રદર્શન પર આધારિત છે. તેઓએ હાઇકોર્ટ દ્વારા મદનીને પ્રમાણપત્ર કાયમી રદ કરવાની મંજૂરી આપવાનો પણ વિરોધ કર્યો હતો જ્યારે તેમની અરજીમાં આવી વિનંતી પણ કરવામાં આવી ન હતી.
ફિલ્મના નિર્માતાઓ વતી હાજર રહેતા, ભાટિયાએ જણાવ્યું હતું કે આ ફિલ્મ કોઈપણ સમુદાયને બદનામ કરતી નથી અને જ્ઞાનવાપી મસ્જિદ અને ભાજપના ભૂતપૂર્વ પ્રવક્તા નુપુર શર્માના સંદર્ભો કાઢી નાખવા સહિત ૫૫ સંપાદનોનો સમાવેશ કર્યા પછી જ ઝ્રમ્હ્લઝ્ર દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
જાેકે, અરજદારોએ અન્યથા દલીલ કરી હતી. કન્હૈયા લાલ હત્યા કેસના એક આરોપી વતી હાજર રહેલા ગુરુસ્વામીએ દલીલ કરી હતી કે આ ફિલ્મ તેમના ક્લાયન્ટની ચાલી રહેલી સુનાવણીને પૂર્વગ્રહયુક્ત બનાવી શકે છે. મદનીનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા સિબ્બલે કહ્યું કે આ ફિલ્મ મુસ્લિમ સમુદાય પર હુમલો સમાન છે.