હજ ૨૦૨૫: ૧૨ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો પર પ્રતિબંધ, તીવ્ર ગરમી માટે સલાહ અને લવચીક ચુકવણી યોજનાઓ

ઇસ્લામના પાંચ પાયાના સ્તંભોમાંના એક, ૨૦૨૫ ની હજ યાત્રા માટે વિશ્વભરના મુસ્લિમો મક્કામાં એકઠા થઈ રહ્યા છે, આ વર્ષની યાત્રા આરોગ્યની વધુ સાવચેતી, નવા નિયમો અને વિકસિત પોષણક્ષમ વ્યૂહરચનાઓ સાથે આવે છે. જ્યારે યાત્રાળુઓ ૧,૪૦૦ વર્ષથી વધુ જૂના આધ્યાત્મિક સંસ્કારો માટે તૈયારી કરે છે, ત્યારે તેઓએ વાસ્તવિક દુનિયાના પડકારોનો પણ સામનો કરવો પડે છે: ભારે ગરમીથી લઈને નીતિગત પરિવર્તન અને નાણાકીય દબાણ સુધી.
ગયા વર્ષે ભારે ગરમીને કારણે ૧,૩૦૦ થી વધુ લોકોના મોત થયા હતા, જ્યારે તાપમાન ૪૭°ઝ્ર (૧૧૭°હ્લ) સુધી પહોંચી ગયું હતું, ત્યારબાદ સાઉદી અધિકારીઓએ કડક સલાહ જારી કરી છે. યાત્રાળુઓને દિવસના સમયે બહાર નીકળવાનું ટાળવા, ધાર્મિક વિધિઓ સિવાય માથા ઢાંકવા અને હળવા રંગના કપડાં પહેરવા વિનંતી કરવામાં આવી રહી છે. વિતરણ કરવામાં આવી રહેલી સલામતી કીટમાં ડિહાઇડ્રેશન અને હીટસ્ટ્રોકના ચિહ્નોને ઓળખવા માટેની ટિપ્સનો સમાવેશ થાય છે.
ભીડ નિયંત્રણ અને ઠંડક માળખા પર અબજાે ખર્ચ કરવામાં આવ્યા હોવા છતાં, યાત્રાળુઓની મોટી સંખ્યા, જે પહેલાથી જ ૪૧°ઝ્ર (૧૦૬°હ્લ) ની આસપાસ ફરે છે, તે મોટાભાગે બહારની યાત્રા દરમિયાન ગરમીના સંપર્કને ગંભીર જાેખમ બનાવે છે.
૧૨ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોને મંજૂરી નથી
તાજેતરના વર્ષોમાં સૌથી મોટા નીતિગત ફેરફારોમાંના એકમાં, ૧૨ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોને હજ ૨૦૨૫માં હાજરી આપવાથી પ્રતિબંધિત કરવામાં આવ્યા છે. સાઉદી સરકારે ભીડ અને ઊંચા તાપમાન વચ્ચે સલામતીની ચિંતાઓને ટાંકીને આ પગલું રજૂ કર્યું.
બાળકો પર ધાર્મિક રીતે તરુણાવસ્થા પહેલાં હજ કરવાની ફરજ નથી, પરંતુ ઘણા માતા-પિતાએ તેમના બાળકોને કાબા જાેવા અને પવિત્ર યાત્રાનો અનુભવ કરાવવાની આશા રાખી હતી. પાકિસ્તાની યાત્રાળુ તલ્હા અયુબ, જેમણે તેમના પાંચ બાળકોને દાદા-દાદી સાથે ઘરે છોડી દીધા હતા, તેમણે કહ્યું કે આ નીતિએ આખરે તેમને અને તેમની પત્નીને કઠોર હવામાનને ધ્યાનમાં રાખીને “વધુ આરામદાયક રીતે” હજ યાત્રા કરવાની મંજૂરી આપી.
મોંઘી યાત્રાઓ માટે લવચીક ચુકવણી વિકલ્પો
હજ એક મહત્વપૂર્ણ નાણાકીય ઉપક્રમ છે, જેનો ખર્ચ પ્રસ્થાન દેશ, મુસાફરી વર્ગ અને રહેઠાણના આધારે ેંજીડ્ઢ ૪,૦૦૦ થી ેંજીડ્ઢ ૨૦,૦૦૦ ની વચ્ચે છે. ફુગાવો, સાઉદી અરેબિયામાં કર વધારો અને નબળા ચલણોએ બોજ વધાર્યો છે. જવાબમાં, પાકિસ્તાન અને સાઉદી અરેબિયા સહિત કેટલાક દેશોએ લવચીક ચુકવણી યોજનાઓ રજૂ કરી છે. પાકિસ્તાની ખેડૂત ઝહીર અહમદે કહ્યું કે તેમણે તેમના હજ માટે ત્રણ હપ્તામાં ચૂકવણી કરી: ડિસેમ્બરમાં એડવાન્સ, ત્યારબાદ જાન્યુઆરી અને ફેબ્રુઆરીમાં ચુકવણી. “નહીંતર, હું કદાચ હજ માટે બિલકુલ જઈ શક્યો ન હોત,” તેમણે કહ્યું.
સાઉદી અરેબિયાના સ્થાનિક હજયાત્રીઓ હવે બુકિંગના ૭૨ કલાકની અંદર ૨૦%, રમઝાન દરમિયાન ૪૦% અને પછીના મહિને ૪૦% ચૂકવે છે.
રાહ યાદીઓ અને અનધિકૃત પ્રવેશ
કોટા અને વર્ષમાં એક વાર સમય હોવાથી, ઘણા લોકો માટે હજ અગમ્ય રહે છે. ઇન્ડોનેશિયા અને મલેશિયા જેવા દેશોમાં ઘણા દાયકાઓથી લાંબી રાહ યાદીઓ છે – ફક્ત ઇન્ડોનેશિયામાં ૫.૪ મિલિયન લોકો કતારમાં છે. ભારતે વ્યાપક પ્રવેશ સુનિશ્ચિત કરવા માટે તેની સત્તાવાર હજ સમિતિ દ્વારા વારંવાર અરજદારો પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે, જાેકે કેટલાક અપવાદો લાગુ પડે છે, ખાસ કરીને વૃદ્ધ હજયાત્રીઓને એસ્કોર્ટ કરનારાઓ માટે.
જાેકે, મક્કામાં પ્રવેશવાના અનધિકૃત પ્રયાસો ચાલુ રહે છે. કડક કાર્યવાહી કરવા માટે, સાઉદી અરેબિયાએ ભારત, પાકિસ્તાન અને ઇન્ડોનેશિયા સહિત ૧૪ દેશો માટે ટૂંકા ગાળાના વિઝા સ્થગિત કર્યા છે. આ પગલું એવા અહેવાલોને અનુસરે છે કે ગયા વર્ષે ગરમી સંબંધિત ઘણા મૃત્યુમાં બિન-નોંધાયેલા યાત્રાળુઓ સામેલ હતા જેમને સત્તાવાર સુવિધાઓની ઍક્સેસનો અભાવ હતો.
સાઉદી અરેબિયાએ ચેતવણી આપી છે કે યોગ્ય હજ પરમિટ વિના મક્કામાં પ્રવેશવાનો પ્રયાસ કરનારાઓને ૨૦,૦૦૦ રિયાલ (લગભગ ેંજીડ્ઢ ૫,૩૩૦) સુધીનો દંડ થઈ શકે છે.