ભારત રોકેટ સિસ્ટમને અપગ્રેડ કરવામાં વ્યસ્ત

વિશ્વ વિશ્વ યુદ્ધની અણી પર ઉભું છે. યુક્રેન-રશિયા, ઈઝરાયેલ-પેલેસ્ટાઈન-હિઝબુલ્લાહ-ઈરાન વચ્ચે યુદ્ધ હજુ ચાલુ છે. આવી સ્થિતિમાં, આ સંભાવનાને નકારી શકાય નહીં કે દુશ્મનનો સામનો કરવા માટે લોંગ રેન્જ મલ્ટીપલ લોન્ચ રોકેટ સિસ્ટમ (સ્ન્ઇજી) ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, આને ધ્યાનમાં રાખીને, ભારત તેના સંરક્ષણ ઉદ્યોગ અને ઉત્પાદનમાં સતત વધારો કરી રહ્યું છે. તેની લાંબા અંતરની રોકેટ સિસ્ટમને અપગ્રેડ કરી રહી છે. ભારતની લાંબા અંતરની રોકેટ સિસ્ટમ વિશે વાત કરીએ તો, અમારી પાસે માત્ર સ્મર્ચ અને પિનાકા છે.

જીદ્બીષ્ઠિર ની રેન્જ ૯૦ કિલોમીટર છે. પિનાકા ૪૫ થી ૯૦ કિલોમીટર. એટલે કે ભારત પાસે બે લોંગ રેન્જ મલ્ટીપલ લોન્ચ રોકેટ સિસ્ટમ છે. ભારત ૩૦૦ કિલોમીટરની રેન્જ સાથે મલ્ટિપલ લોન્ચ રોકેટ સિસ્ટમ તૈયાર કરવામાં વ્યસ્ત છે. પિનાકા સ્દ્ભ-૩ ઈઇ આ શ્રેણીમાં હશે, પરંતુ તે હાલમાં વિકાસ હેઠળ છે. ૧૨૦ કિમી રેન્જ સાથે સ્દ્ભ-૩ હાલમાં ટ્રાયલ પર છે. કેટલાક પ્રકારોનું પરીક્ષણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. પિનાકા ઈઇઇ ૧૨૨, સ્દ્ભ-૨ ઈઇની જેમ, પરંતુ અન્ય સ્મર્ચ રોકેટ સિસ્ટમ્સ માટેનો દારૂગોળો રશિયા પાસેથી ઉપલબ્ધ નથી. તેનું કારણ રશિયા યુક્રેન યુદ્ધ છે. આવી સ્થિતિમાં, ભારત ખાનગી વિક્રેતાઓ દ્વારા સ્મર્ચ રોકેટ સિસ્ટમમાં નવું જીવન શ્વાસ લેવાનું કામ કરી રહ્યું છે.

ચાલો અમે તમને સ્મર્ચ રોકેટ સિસ્ટમ વિશે કેટલીક વધુ ખાસ વાતો જણાવીએ, જેમાં સ્મર્ચ રોકેટ સિસ્ટમ ભારતીય સેના માટે રશિયન મલ્ટી-બેરલ રોકેટ લોન્ચર છે. જીદ્બીષ્ઠિર રોકેટ સિસ્ટમ ૩૦૦ દ્બદ્બ ૯સ્૫૫દ્ભ રોકેટ ફાયર કરે છે. તેની ફાયરિંગ રેન્જ ૨૦ થી ૯૦ કિલોમીટરની વચ્ચે છે. ૯સ્૫૫દ્ભ રોકેટ ૭.૫ મીટર લાંબુ અને ૮૦૦ કિલોગ્રામથી વધુ વજન ધરાવે છે. સ્મર્ચ રોકેટ સિસ્ટમ તેના ક્લસ્ટરમાં ૧૨ ટ્યુબ ધરાવે છે અને ૪૦ સેકન્ડના અંતરાલમાં ૧૨ રોકેટ ફાયર કરી શકે છે. ્‌ટ્ઠંટ્ઠિ ટ્રક પર જીદ્બીષ્ઠિર રોકેટ સિસ્ટમ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે, જે તેને સારી ગતિશીલતા આપે છે.

સ્મર્ચ રોકેટ સિસ્ટમમાં લક્ષ્ય પર ઓટોમેટિક લોન્ચ ટ્યુબ ક્લસ્ટર બિછાવે છે. જીદ્બીષ્ઠિર રોકેટ સિસ્ટમનો ઉપયોગ કોઈપણ હવામાન, સ્થાન અથવા દિવસ કે રાતમાં થઈ શકે છે. જીદ્બીષ્ઠિર રોકેટ સિસ્ટમનો પ્રથમ લડાઇ ઉપયોગ ૨૦૧૪ માં સીરિયામાં થયો હતો.રશિયન ગ્રાઉન્ડ ફોર્સે ઓક્ટોબર ૨૦૧૫માં સીરિયામાં રશિયન હસ્તક્ષેપ દરમિયાન સ્મર્ચ રોકેટ સિસ્ટમનો પણ ઉપયોગ કર્યો હતો. તેમાં ક્લસ્ટર મ્યુનિશન, એન્ટી પર્સનલ, એન્ટી ટેન્ક, હીટ, થર્મોબેરિક વોરહેડ્‌સ ઇન્સ્ટોલ કરી શકાય છે. ભારત પાસે આવા કુલ ૩૭૨ લોન્ચર્સ છે. વિશ્વમાં વધી રહેલા તણાવને ધ્યાનમાં રાખીને, આ સમયે દરેકને મલ્ટીપલ લોન્ચ રોકેટ સિસ્ટમની જરૂર છે. ગ્લોબલ ફાયર પાવર મુજબ, ચીન પાસે દરેક શ્રેણીના કુલ ૩૧૮૦ સ્ન્ઇજી છે. જેમાંથી ૨૫૪૪ સક્રિય ફરજ પર તૈનાત કરાયા છે.

જ્યારે પાકિસ્તાનમાં ૬૦૨ છે, જેમાંથી ૪૨૧ સક્રિય છે. ભારત પાસે કુલ ૭૦૨ સ્ન્ઇજી છે, જેમાંથી ૫૨૭ હાલમાં સરહદોની સુરક્ષા માટે તૈનાત છે (સ્મર્ચ અને પિનાકા રોકેટ સિસ્ટમ્સનું સંયોજન) ચીનની સેના પાસે વેસ્ટર્ન કમાન્ડમાં ૩૦૦ કિમીની રેન્જ સાથે ૧૪૪ સ્ન્ઇજી છે. જ્યારે પાકિસ્તાન પાસે ૮૦ થી વધુ સ્ન્ઇજી છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત પણ આમાં કોઈ કસર છોડવા માંગતું નથી. ભારતીય સેના પાસે ૧૬૨ સ્ન્ઇજી છે. એટલે કે કુલ ૮ રેજિમેન્ટ, તેમની મહત્તમ રેન્જ ૭૫ કિલોમીટર હશે. ૧૦૦ થી ૩૦૦ કિમી રેન્જ સાથે સ્ન્ઇજી હાલમાં પરીક્ષણ તબક્કામાં છે અથવા વિકાસની સ્થિતિમાં છે. જ્યારે ચાર રેજિમેન્ટ એટલે કે ૮૦ સ્ન્ઇજી વિકાસ હેઠળ છે.