‘ઈરાન હવે પરમાણુ શસ્ત્રો બનાવવામાં અસમર્થ‘: યુએસ ઉપરાષ્ટ્રપતિ જેડી વાન્સ

અમેરિકા અને ઇઝરાયલી મુખ્ય પરમાણુ સુવિધાઓ પર હુમલા બાદ અમેરિકાના ઉપપ્રમુખ જેડી વાન્સે જણાવ્યું હતું કે, ઈરાન હવે તેના હાલના સાધનોનો ઉપયોગ કરીને પરમાણુ હથિયાર વિકસાવવામાં અસમર્થ છે. તેમનું નિવેદન લશ્કરી સંઘર્ષથી નવી રાજદ્વારી જાેડાણ તરફ વ્યૂહાત્મક પરિવર્તન દર્શાવે છે. મીડિયા સાથે વાત કરતા, વાન્સે કહ્યું, “ઈરાન પરમાણુ હથિયાર રાખવાની ખૂબ નજીક હતું. હવે ઈરાન તેમની પાસે રહેલા સાધનોનો ઉપયોગ કરીને પરમાણુ હથિયાર બનાવવામાં અસમર્થ છે કારણ કે અમે તેનો નાશ કર્યો છે.”
રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે ઇઝરાયલ અને ઈરાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કર્યાના થોડા સમય પછી અને અમેરિકાના નેતૃત્વ હેઠળના બંકર-બસ્ટિંગ હવાઈ હુમલાઓ દ્વારા નાતાન્ઝ, ફોર્ડો અને ઇસ્ફહાન ખાતે મહત્વપૂર્ણ પરમાણુ સંવર્ધન સ્થળો પર હુમલો કર્યાના થોડા કલાકો પછી આ ટિપ્પણી આવી છે. વાન્સના મતે, આ કામગીરીએ સેન્ટ્રીફ્યુજને તોડી પાડીને અને અદ્યતન સંવર્ધન માળખાને નષ્ટ કરીને “તેહરાનની ક્ષમતાઓને વર્ષો સુધી પાછળ રાખી દીધી છે”.
દ્ગમ્ઝ્ર ના મીટ ધ પ્રેસ પર, વાન્સે સ્પષ્ટતા કરી કે અમેરિકા ઈરાન સાથે યુદ્ધ ઇચ્છતું નથી પરંતુ તેના પરમાણુ ખતરાને દૂર કરવાનો હેતુ ધરાવે છે. “અમે ઈરાન સાથે યુદ્ધમાં નથી. અમે ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ સાથે યુદ્ધમાં છીએ,” તેમણે કહ્યું. તેમણે ઉમેર્યું કે રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ રાજદ્વારી માટે ખુલ્લા છે અને હવે ધ્યાન ઈરાનની પરમાણુ મહત્વાકાંક્ષાઓને શાંતિપૂર્ણ રીતે પાછી ખેંચવા પર છે.
શાસન પરિવર્તનને આગળ ધપાવવાનો કોઈ ઈરાદો નથી
વ્હાઇટ હાઉસથી શનિવારે રાત્રે સંબોધનમાં રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે કહ્યું કે અમેરિકા ઈચ્છે છે કે ઈરાન શાંતિપૂર્ણ રીતે તેના પરમાણુ કાર્યક્રમનો ત્યાગ કરે અને લશ્કરી હસ્તક્ષેપ ક્યારેય શાસન પરિવર્તનનો હેતુ નહોતો.
જ્યારે માળખાગત સુવિધાઓનો વિનાશ પુષ્ટિ થયેલ છે, ત્યારે ઈરાનના સમૃદ્ધ યુરેનિયમના ભંડાર અંગે ચિંતાઓ યથાવત છે. ગુપ્તચર અહેવાલો સૂચવે છે કે હુમલા પહેલા કેટલીક સામગ્રી છુપાવવામાં આવી હશે, દફનાવવામાં આવી હશે અથવા વિદેશમાં પરિવહન કરવામાં આવી હશે. “અમને હજુ પણ ખબર નથી કે તે ક્યાં છે,” વાન્સે સ્વીકાર્યું.
ઈરાનના સમૃદ્ધ યુરેનિયમ ભંડાર અંગે ચિંતાઓ યથાવત છે
આંતરરાષ્ટ્રીય પરમાણુ ઉર્જા એજન્સી (ૈંછઈછ) પણ ઈરાનના બળતણ ભંડારના સ્થાનની ચકાસણી કરવામાં અસમર્થ રહી છે. આ મહિનાની શરૂઆતમાં તેના તાજેતરના ઠરાવમાં, ૈંછઈછ એ બે દાયકામાં પહેલી વાર ઈરાનને “અનુપાલન ન કરનાર” જાહેર કર્યું, જેમાં અઘોષિત સામગ્રી પર પારદર્શિતાનો અભાવ હોવાનું કારણ આપવામાં આવ્યું.
વાન્સે કહ્યું કે ઈરાન દ્વારા તેના કાર્યક્રમને ફરીથી બનાવવાના કોઈપણ પ્રયાસનો જવાબ બળથી આપવામાં આવશે. “જાે તેઓ ફરીથી પ્રયાસ કરશે, તો તેમને ખૂબ જ શક્તિશાળી અમેરિકન સૈન્યનો સામનો કરવો પડશે,” તેમણે કહ્યું.
સંકલિત હુમલાઓ અને ત્યારબાદના રાજદ્વારી સંદેશાઓ વ્યાપક સંઘર્ષમાં પરિણમ્યા વિના ઈરાનની સંવર્ધન ક્ષમતાને તટસ્થ કરવાની યુએસ વ્યૂહરચનાનું સ્પષ્ટ પુનર્ગઠન દર્શાવે છે. વિશ્લેષકો કહે છે કે આ વિકાસથી માત્ર ઈરાનની પરમાણુ સમયરેખામાં ફેરફાર થયો નથી પરંતુ પશ્ચિમી શક્તિઓ સાથે સંભવિત વાટાઘાટો માટે મર્યાદિત બારી પણ ખુલી છે.