ચીન સંબંધોને લઈને ભારત દ્વારા ઘણા પગલા લેવામાં આવી રહ્યા છે

કોપરનિકસ સેવા માહિતીની સેટેલાઇટ છબીઓમાં ચીનની નાપાક હરકતો સામે આવી, જેમાં ચીન પેંગોંગ ત્સો તળાવના ઉત્તરી કાંઠે બાંધકામનું કામ ચાલી રહયાનું સામે આવ્યુંપીએલએના સિરિજાપ અને રિમુચાંગ પેટ્રોલિંગ બોટ બેઝ પર વિસ્તરણનું કામ ઝડપી ગતિએ ચાલી રહ્યું છે ચીન સંબંધોને લઈને ભારત દ્વારા ઘણા પગલા લેવામાં આવી રહ્યા છે. પરંતુ આ પછી પણ ચીન પોતાની હરકતોથી હટી રહ્યું નથી. કોપરનિકસ સર્વિસ ઇન્ફોર્મેશનની સેટેલાઇટ ઇમેજ દર્શાવે છે કે ચીન પેંગોંગ ત્સો લેકના ઉત્તરી કિનારે મોટા પાયે બાંધકામનું કામ કરી રહ્યું છે. ઁન્છ ના સિરિજાપ અને રિમુચાંગ પેટ્રોલિંગ બોટ બેઝ પર વિસ્તરણનું કામ ઝડપી ગતિએ ચાલી રહ્યું છે.

પેંગોંગ ત્સો, વિશ્વનું સૌથી ઊંચું ખારા પાણીનું સરોવર, ભારત, ચીન પ્રશાસિત તિબેટ અને તેમની વચ્ચેની વિવાદિત સરહદ પર ફેલાયેલું છે. ૧૪ ડિસેમ્બરે કેપ્ચર કરાયેલી સેટેલાઇટ તસવીરોમાં, ફિંગર ૪થી આગળ સિરિજાપ નજીક ચીનની પ્રથમ પોસ્ટના બફર ઝોનની નજીક પેંગોંગ તળાવ દૃશ્યમાન છે. ફિંગર ૪ નો વિસ્તાર ફોક્સહોલ પોઈન્ટ છે, જેને ફોક્સહોલ રિજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

લદ્દાખમાં પેંગોંગ તળાવના ઉત્તર કાંઠે ફિંગર ૪ ની પશ્ચિમ બાજુએ સ્થિત છે. આ વિસ્તાર ભારતીય સેના દ્વારા નિયંત્રિત છે, અને ભારત દાવો કરે છે કે વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (ન્છઝ્ર) આંગળી ૮ ની પૂર્વમાં છે. જાેકે, ચીનનો દાવો છે કે ન્છઝ્ર ફિંગર ૨ ની નજીક છે. નવી સેટેલાઇટ તસવીરોમાં સિરિજાપ પાસે ચીનનો ફોરવર્ડ બેઝ પણ દેખાઈ રહ્યો છે. જેના પર બાંધકામની કામગીરી સતત ચાલી રહી છે. આ જ સરોવરના કિનારે નવો સંભવિત કિનારો વિસ્તારવાની પ્રક્રિયા પણ શરૂ કરવામાં આવી છે. જાે કે, પ્રથમ બાંધકામ એપ્રિલ ૨૦૨૪ ની શરૂઆતમાં તળાવ તરફ ઢાળવાળી નદીના કિનારે શરૂ થયું હતું. આગળ વધીને, ચીન પેંગોંગ તળાવના ઉત્તરી કાંઠે હેલિપેડનું વિસ્તરણ કરી રહ્યું છે.

આ વિસ્તાર “ખુર્નાક કિલ્લા” પાસે છે. જેનો ઈતિહાસ માત્ર ભારત સાથે જાેડાયેલો છે. જે વાસ્તવિક અંકુશ રેખા પર ચીનના દાવાને પણ પોકળ બનાવે છે. છેલ્લા ચાર વર્ષમાં જ્યાં ભારત અને ચીને પૂર્વી લદ્દાખમાં ૫૦,૦૦૦ થી વધુ સૈનિકો અને હથિયારો તૈનાત કર્યા છે, તો બીજી તરફ બંને દેશોએ પોતપોતાના સૈન્ય મથક બનાવ્યા છે. સૈનિકો અને સાધનોની તૈનાતી ઝડપી બનાવવા માટે ચીનીઓએ પુલ, નવા પાયા અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર ઘણું કામ કર્યું. તેની સરખામણીમાં ભારતે ન્છઝ્ર પાસે રસ્તા, પુલ અને એરબેઝ પણ બનાવ્યા છે. પૂર્વી લદ્દાખમાં છૂટાછેડા અંગેની સમજૂતી બાદ પણ દળો પીછેહઠ કરી છે. જેમ જેમ મંત્રણાનો રાઉન્ડ આગળ વધતો ગયો તેમ તેમ કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા ફરી શરૂ કરવા પર સર્વસંમતિ સધાઈ છે. પરંતુ હજુ પણ બંને દેશો વચ્ચે પરસ્પર વિશ્વાસને લઈને સતત વાતચીત ચાલી રહી છે. કારણ કે ચીનની કથની અને ક્રિયામાં ઘણો તફાવત છે.

હાલમાં જ અમેરિકાના પેન્ટાગોને પણ પોતાના રિપોર્ટમાં ન્છઝ્ર નજીક ચીનની સતત વધી રહેલી ગતિવિધિઓ અને નિર્માણ કાર્યનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. અને તેથી ભારત પૂર્વી લદ્દાખમાં ન્છઝ્ર નજીક તેની તૈયારીઓમાં કોઈ કસર છોડવા માંગતું નથી. ચીનની આ યુક્તિઓ જાેઈને ભારત પણ સરહદી વિસ્તારોમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવવા પર ઘણું ધ્યાન આપી રહ્યું છે. ભારત સરકારે પણ મોટા પાયે તેની સાથે વ્યવહાર કરવા માટે પ્રયાસો શરૂ કર્યા છે. આમાં સરહદને અડીને આવેલા વિસ્તારોમાં આવેલા દુર્ગમ ગામડાઓ સુધી રસ્તાઓનું નેટવર્ક બિછાવવું, મોડેલ ગામોનો વિકાસ કરવો અને કેન્દ્ર સરકારના જણાવ્યા અનુસાર, આ પ્રોજેક્ટ્‌સનો એક ઉદ્દેશ્ય છે આ વિસ્તારમાં પ્રવાસન દ્વારા રોજગારીની નવી તકો પણ ઊભી કરવી પડશે જેથી કરીને સ્થાનિક યુવાનો ચીની સેનાની જાળમાં ફસાઈ ન જાય.

આ ઉપરાંત, વ્યૂહાત્મક દૃષ્ટિકોણથી કનેક્ટિવિટીમાં સુધારો કરવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આની મદદથી, જાે જરૂર પડે, તો ખૂબ જ ઓછા સમયમાં સૈનિકો અને લશ્કરી સાધનોને મોરચા પર પહોંચાડી શકાય છે. કેબિનેટે વાઈબ્રન્ટ વિલેજ પ્રોગ્રામ માટે ૪૮૦૦ કરોડ રૂપિયા ફાળવવાની મંજૂરી આપી છે. જેમાં ૨૫૦૦ કરોડ રૂપિયા રસ્તાના નિર્માણ પાછળ ખર્ચવામાં આવશે. સૂત્રો પાસેથી મળેલી માહિતી અનુસાર, ભારત લદ્દાખના કેલા પાસ દ્વારા ૭-૮ કિલોમીટર લાંબી ટ્‌વીન-ટ્યુબ ટનલ બનાવી શકે છે. આ ટનલ ૧૮,૬૦૦ ફૂટની ઊંચાઈએ બનાવી શકાય છે.

કેન્દ્ર સરકારે લેહને પેંગોંગ સાથે જાેડવાનો ર્નિણય લીધો છે. તેનો પ્રસ્તાવ લદ્દાખના યુટી એડમિનિસ્ટ્રેશનને આપવામાં આવ્યો છે. આ ટનલના નિર્માણથી ભારતીય સેનાની હિલચાલ ઝડપી બનશે. જાે જરૂરી હોય તો, જમાવટ સરળતાથી કરી શકાય છે. આ ટનલના નિર્માણમાં અંદાજે ૬૦૦૦ કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ થવાનો અંદાજ છે. કેન્દ્ર સરકારે તેના નિર્માણ અંગે બેઠક યોજી છે, આ પ્રસ્તાવ પર ટૂંક સમયમાં ર્નિણય લેવાય તેવી શક્યતા છે. અગાઉ, બે વર્ષ પહેલાં, લદ્દાખ પ્રશાસને ખારદુંગ લા, ફોટુ લા, નામિકા લા અને કેલામાં ચાર પાસ પર નવી ટનલની જરૂરિયાત દર્શાવતો રોડમેપ આગળ મૂક્યો હતો.