શ્રીલંકા ચીની કંપની દ્વારા પોર્ટ સિટી કોલંબો પ્રોજેક્ટ માટે કર છૂટનો અંત લાવશે

શ્રીલંકા આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ (ૈંસ્હ્લ) ના બેલઆઉટ પેકેજ હેઠળ પ્રતિબદ્ધતાઓના ભાગ રૂપે ચીની રાજ્ય સંચાલિત કંપની દ્વારા અમલમાં મુકવામાં આવતા પોર્ટ સિટી કોલંબો પ્રોજેક્ટ માટે કર રાહતો સમાપ્ત કરવા માટે તૈયાર છે, જે ઇં૧.૪-બિલિયન સાહસની કાર્યક્ષમતાને અસર કરશે તેવી અપેક્ષા છે.
ટાપુ રાષ્ટ્રના સૌથી ખરાબ આર્થિક સંકટને દૂર કરવામાં મદદ કરવા માટે ૈંસ્હ્લ તરફથી શ્રીલંકાની વિસ્તૃત ભંડોળ સુવિધા માટે ચોથી અને નવીનતમ સમીક્ષા બાદ, કોલંબોની સરકારે આ વર્ષની અંદર વ્યૂહાત્મક વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સ (જીડ્ઢઁ) એક્ટ અને પોર્ટ સિટી એક્ટમાં સુધારો કરવા માટે પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી છે જેથી “સમય-બાઉન્ડ” પ્રોત્સાહનો માટે પારદર્શક, નિયમો-આધારિત, શ્રેષ્ઠ-પ્રથા સંરેખિત પાત્રતા માપદંડો રજૂ કરી શકાય અને કર રજાઓની લંબાઈ ઘટાડી શકાય.
બેઇજિંગની બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ (મ્ઇૈં) ના ભાગ રૂપે ચાઇના હાર્બર એન્જિનિયરિંગ કંપની (ઝ્રૐઈઝ્ર) દ્વારા ૨૬૯ હેક્ટર પર વિકસાવવામાં આવી રહેલા પોર્ટ સિટી કોલંબોની આર્થિક સદ્ધરતા અંગે પહેલાથી જ નોંધપાત્ર ચિંતાઓ છે. ઝ્રૐઈઝ્ર એ રાજ્ય સંચાલિત ચાઇના કોમ્યુનિકેશન્સ કન્સ્ટ્રક્શન કંપની (ઝ્રઝ્રઝ્રઝ્ર) ની પેટાકંપની છે, જે દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં લશ્કરી માળખાના નિર્માણમાં તેની ભૂમિકા માટે ૨૦૨૦ થી યુએસ પ્રતિબંધોની સૂચિમાં છે.
ઝ્રૐઈઝ્ર એ હંબનટોટા બંદર વિકસાવવામાં પણ ભાગ લીધો હતો, જેને શ્રીલંકાએ ડિસેમ્બર ૨૦૧૭ માં ચીનને ૯૯ વર્ષના લીઝ પર સોંપ્યું હતું, જ્યારે ચીની કંપનીઓને દેવા ચૂકવવામાં મુશ્કેલી પડી રહી હતી. નિષ્ણાતોએ હંબનટોટાને મ્ઇૈં માંથી ઉદ્ભવતા “ડેટ ટ્રેપ ડિપ્લોમસી” ના ઉદાહરણ તરીકે ટાંક્યું છે.
આ બાબતથી પરિચિત લોકોએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે પોર્ટ સિટી એક્ટમાં ઓક્ટોબર સુધીમાં સુધારો થવાની તૈયારી છે કારણ કે કોઈપણ માળખાકીય માપદંડ વિના વ્યાપક કર રજાઓ છે. “અસામાન્ય રીતે, પોર્ટ સિટીના મુખ્ય અધિકારીઓને કરમુક્ત પગાર આપવામાં આવે છે, જ્યારે સુવિધાની બહારના લોકો આવકવેરો ચૂકવી રહ્યા છે. પોર્ટ સિટીમાં ઘણી કંપનીઓ હકીકતમાં કોલંબોમાં સ્થિત છે અને મુક્તિ સાથે કર મુક્તિનો લાભ લઈ રહી છે,” એક વ્યક્તિએ જણાવ્યું હતું.
જીડ્ઢઁ એક્ટમાં ઓગસ્ટના અંત સુધીમાં સુધારો થવાની અપેક્ષા છે, જેથી કર પ્રોત્સાહનોની અસરકારકતા વધારવા અને આવા પ્રોત્સાહનોની અવધિ મર્યાદિત કરવા માટે પારદર્શક અને નિયમો-આધારિત માપદંડો રજૂ કરી શકાય.
“આ સુધારાઓ પોર્ટ સિટી પ્રોજેક્ટ્સમાં રોકાણને નવા વિદેશી સીધા રોકાણ સુધી મર્યાદિત કરવાના નિયમોના મજબૂત અમલીકરણને પણ સુનિશ્ચિત કરશે,” આ મહિનાની શરૂઆતમાં જારી કરાયેલ વિસ્તૃત ભંડોળ સુવિધાની ચોથી સમીક્ષા પછી ૈંસ્હ્લ ના નવીનતમ સ્ટાફ રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે.
એક અહેવાલમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે “અનચેક્ડ અને અતિશય ઉદાર કર મુક્તિઓ શ્રીલંકા માટે ખૂબ જ વધુ પડતી કર આવક છોડીને નુકસાનકારક રહી છે અને ચ૨૦૨૨ ના આર્થિક સંકટૃ ના કારણોમાંનું એક હતું”.
જાેકે શ્રીલંકાની સરકારે પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી કે તે ૈંસ્હ્લ સ્ટાફની સલાહ લીધા વિના નવી કર મુક્તિઓ નહીં આપે, સ્ટાફ રિપોર્ટમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે જાન્યુઆરી અને સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૪ ની વચ્ચે ૨૪ કંપનીઓને આવી મુક્તિઓ આપવામાં આવી હતી. અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે અધિકારીઓએ પોર્ટ સિટી એક્ટ હેઠળ “ૈંસ્હ્લ સ્ટાફની સલાહ લીધા વિના” આ મુક્તિઓ જારી કરી હતી.
“આ મુક્તિઓથી એવી આશંકા ઉભી થઈ છે કે મુખ્ય ભૂમિ કંપનીઓ પોર્ટ સિટીમાં સ્થળાંતર કરી શકે છે, જેના કારણે કરવેરા લીકેજ થઈ શકે છે,” બીજા વ્યક્તિએ જણાવ્યું હતું. “સ્પષ્ટતાના અભાવ, મની લોન્ડરિંગ અને ચીનની હાજરી અંગેની ચિંતાઓને કારણે, પોર્ટ સિટી નજીકના ભવિષ્ય માટે વ્યવહારુ રહેશે નહીં.”