લીક થયેલા કોલના કારણે થાઇલેન્ડના પીએમ પેટોંગટાર્ન સસ્પેન્ડ, એકજ વર્ષમાં બીજા નેતાની હકાલપટ્ટી

થાઇલેન્ડ ફરી એકવાર રાજકીય સંકટમાં ફસાયું હોય તેવી સ્થિતિ સર્જાઈ છે જેમાં, મંગળવારે બંધારણીય અદાલતે વડા પ્રધાન પેટોંગટાર્ન શિનાવાત્રાને તેમના પદ પરથી સસ્પેન્ડ કર્યા, જેના કારણે વિરોધ, રાજીનામા અને અસ્થિરતાનો માહોલ ફરી શરૂ થયો. ૭-૨ મતથી લેવાયેલો આ ર્નિણય, ભૂતપૂર્વ કંબોડિયન નેતા સાથે લીક થયેલા ફોન કોલ સાથે જાેડાયેલી નૈતિકતાની ફરિયાદની તપાસ કરવા માટે કોર્ટે સંમતિ આપ્યા બાદ આવ્યો છે.
એક વર્ષથી ઓછા સમયમાં આ બીજી વખત છે જ્યારે થાઇલેન્ડે નૈતિક સંહિતાનો ભંગ કરવા બદલ વર્તમાન વડા પ્રધાનને સસ્પેન્ડ કર્યા છે. કંબોડિયન સરહદ પર વધતા તણાવ અને શાસક ગઠબંધનમાં તિરાડો વધતી જતી હોવાથી, દેશનો રાજકીય માહોલ ફરી એકવાર ધાર પર ધકેલાઈ રહ્યો છે.
ફોન કોલ જેણે વડા પ્રધાનને પદભ્રષ્ટ કર્યા
વિવાદ થાઈ વડા પ્રધાન પેટોંગટાર્ન શિનાવાત્રા અને કંબોડિયાના ભૂતપૂર્વ નેતા હુન સેન – જે હવે સેનેટ પ્રમુખ અને વર્તમાન વડા પ્રધાન હુન માનેટના પિતા છે – વચ્ચે લીક થયેલા કોલ પર કેન્દ્રિત છે.
આ કોલ ૨૮ મેના રોજ થાઈલેન્ડ-કંબોડિયા સરહદ પર એક જીવલેણ લશ્કરી અથડામણના થોડા દિવસો પછી લીક થયો હતો, જેમાં એક કંબોડિયન સૈનિકનું મોત થયું હતું. બાદમાં કંબોડિયન મીડિયા દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલી ઓડિયો ક્લિપમાં પેટોંગટાર્ન હુન સેનને “કાકા” તરીકે ઉલ્લેખ કરતા અને સરહદી અથડામણમાં સામેલ પ્રાદેશિક થાઈ લશ્કરી કમાન્ડરની ટીકા કરતા જાેવા મળ્યા હતા.

તેણીએ હુન સેનને એમ પણ કહ્યું હતું કે, “જાે તમે કંઈ ઇચ્છો છો, તો હું તેનું ધ્યાન રાખીશ,” એક વાક્ય જેણે થાઈ રૂઢિચુસ્તો અને લશ્કરી સમર્થકો તરફથી ઉગ્ર પ્રતિક્રિયા આપી હતી, જેમણે તેમના પર રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વ સાથે સમાધાન કરવાનો અને વિદેશી સરકારને ખુશ કરવાનો આરોપ મૂક્યો હતો.
ટીકાકારોનો દાવો છે કે કોલનો સ્વર અને સામગ્રી રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા કટોકટી દરમિયાન વર્તમાન વડા પ્રધાન પાસેથી અપેક્ષિત નબળા ર્નિણય અને નૈતિક આચરણના ભંગને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
નૈતિકતા પર કોર્ટના નિયમો – પેટોંગટાર્ન સસ્પેન્ડ
વધતા હોબાળા બાદ, રૂઢિચુસ્ત સેનેટરોના એક જૂથે બંધારણીય અદાલતમાં ઔપચારિક ફરિયાદ દાખલ કરી, જેમાં આરોપ મૂકવામાં આવ્યો કે લીક થયેલા કોલમાં પેટોંગટાર્નના વર્તનથી થાઇલેન્ડના બંધારણમાં દર્શાવેલ મંત્રી નૈતિકતાનું ઉલ્લંઘન થયું છે.
કોર્ટે કેસની સુનાવણી માટે સંમતિ આપી અને ૧ જુલાઈના રોજ વચગાળાનો સસ્પેન્શન આદેશ જારી કર્યો, જેમાં તપાસ ચાલુ રહે ત્યાં સુધી તેમના તમામ વડા પ્રધાનપદના અધિકારો અસરકારક રીતે છીનવી લેવામાં આવ્યા. તેના સંક્ષિપ્ત નિવેદનમાં, કોર્ટે અંતિમ ચુકાદા સુધી “શાસનની અખંડિતતાનું રક્ષણ કરવાની જરૂરિયાત” નો ઉલ્લેખ કર્યો.
આ વચગાળાનું પગલું તેમને કાયમી ધોરણે પદ પરથી દૂર કરતું નથી પરંતુ ગંભીર કાનૂની અને રાજકીય સંકટનો સંકેત આપે છે. રાષ્ટ્રીય ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી કમિશન (દ્ગછઝ્રઝ્ર) દ્વારા એક અલગ તપાસ પણ શરૂ કરવામાં આવી છે, જે ગેરવર્તણૂક સાબિત થાય તો સંપૂર્ણ ગેરલાયક ઠેરવી શકે છે.
સરહદ વિવાદમાં શું જાેખમ હતું?
કંબોડિયા સાથે વધતા તણાવ વચ્ચે કરવામાં આવેલા ફોન કોલના સમયએ ફક્ત આગમાં ઘી ઉમેર્યું. થાઈ-કંબોડિયન સરહદ લાંબા સમયથી વિવાદિત રહી છે, ખાસ કરીને પ્રેહ વિહાર મંદિરની નજીકના વિસ્તારોમાં. મે મહિનામાં થયેલા તાજેતરના અથડામણે જૂના ઘા ફરી તાજા કર્યા. કંબોડિયાએ દાવો કર્યો હતો કે થાઈ સૈન્યએ નિયંત્રણ રેખા પાર કરી હતી, જ્યારે થાઈલેન્ડે આગ્રહ કર્યો હતો કે તે ઉશ્કેરણીનો જવાબ આપી રહ્યું છે.
કટ્ટરપંથી વલણ અપનાવવાને બદલે, પેટોંગટાર્નએ બેકચેનલ ડિપ્લોમસીનો વિકલ્પ પસંદ કર્યો. પરંતુ તેમના શબ્દો; લીક થયેલા અને વ્યાપકપણે આધીન તરીકે અર્થઘટન કરાયેલા, થાઈ લશ્કર અને રાષ્ટ્રવાદી રાજકારણીઓ ગુસ્સે ભરાયા. ભૂમજૈથાઈ પાર્ટી (એક મુખ્ય ગઠબંધન સાથી) ના સભ્યો સહિત, તેમના ટીકાકારોએ તેમના પર થાઈલેન્ડની ગરિમાને નબળી પાડવાનો અને રાષ્ટ્રીય હિતોને જાેખમમાં મૂકવાનો આરોપ મૂક્યો. કોલ જાહેર થયાના થોડા સમય પછી જ પક્ષ શાસક ગઠબંધનમાંથી ખસી ગયો.
ગઠબંધન ખુલ્યું, મંત્રીમંડળમાં ફેરબદલ
પડકાર તાત્કાલિક હતો. કોર્ટના ર્નિણયના દિવસે જ, રાજા મહા વાજીરાલોંગકોર્ને સરકારને પતનથી બચાવવા માટે મંત્રીમંડળમાં ફેરબદલને મંજૂરી આપી. નોંધનીય છે કે, ભૂમજૈથાઈ પાર્ટીના ભૂતપૂર્વ નાયબ વડા પ્રધાન અનુતિન ચાર્નવિરાકુલને તેમના પક્ષના બહાર નીકળ્યા બાદ પદ પરથી દૂર કરવામાં આવ્યા હતા.
પેટોંગટાર્ન, તેમના સસ્પેન્શનના થોડા કલાકો પહેલા, તેમના વડા પ્રધાન પદની સાથે સંસ્કૃતિ પ્રધાનની ભૂમિકા સંભાળવાની યોજનાઓનું અનાવરણ કર્યું હતું, જે બેવડી નિમણૂકને કેટલાક લોકો અતિરેક તરીકે જુએ છે.
જાહેર પ્રતિક્રિયા અને શેરી વિરોધ તીવ્ર બને છે
ગયા સપ્તાહના અંતે જાહેર ગુસ્સો ઉભરી આવ્યો હતો કારણ કે હજારો પ્રદર્શનકારીઓ, જેમાં ઘણા રૂઢિચુસ્ત અને લશ્કરી-તરફી જૂથો સાથે જાેડાયેલા હતા, પેટોંગટાર્નના રાજીનામાની માંગણી કરતા બેંગકોકની શેરીઓમાં ઉમટી પડ્યા હતા.
વિરોધીઓએ થાઈ ધ્વજ લહેરાવ્યા હતા અને તેમના પર “દેશ સાથે દગો” અને “કંબોડિયા સમક્ષ નમન” કરવાનો આરોપ લગાવતા બેનરો પકડ્યા હતા. ઘણાએ લશ્કરી શૈલીનો પોશાક પહેર્યો હતો અને સૈન્યને “રાષ્ટ્રનું રક્ષણ” કરવા હાકલ કરી હતી.
સસ્પેન્શન પહેલાં એક સંક્ષિપ્ત નિવેદનમાં, પેટોંગટાર્નએ “ચિંતિત” હોવાની કબૂલાત કરી હતી પરંતુ કોર્ટ પ્રક્રિયામાં સંપૂર્ણ સહયોગ આપવાનું વચન આપ્યું હતું. જાેકે, તેમણે પદ છોડવાનું બંધ કર્યું હતું, અને કહ્યું હતું કે તે “રાજકીય રમતોને લોકોના આદેશમાં વિક્ષેપ પાડવા દેશે નહીં.”
થાઈલેન્ડ શા માટે વારંવાર વડા પ્રધાનોને સસ્પેન્ડ કરી રહ્યું છે?
પેટોંગટાર્ન એક વર્ષથી ઓછા સમયમાં નૈતિક ઉલ્લંઘન માટે સસ્પેન્ડ કરાયેલા બીજા થાઈ વડા પ્રધાન છે, જે થાઈલેન્ડની શાસન વ્યવસ્થા અને તેના નાજુક ગઠબંધન રાજકારણમાં ઊંડી ખામીઓ ઉજાગર કરે છે.
તેમના પુરોગામી, શ્રેથા થાવિસિનને ઓગસ્ટ ૨૦૨૪ માં વિવાદાસ્પદ વ્યક્તિ – વકીલમાંથી મંત્રી બનેલા પિચિત ચુએનબાનને તેમના મંત્રીમંડળમાં નિયુક્ત કરવા બદલ સસ્પેન્ડ કરવામાં આવ્યા હતા. પિચિતનો ગુનાહિત ભૂતકાળ હતો અને તેમણે શિનાવાત્રા પરિવાર સાથે જાેડાયેલા કુખ્યાત “લંચબોક્સ કેશ” કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટને લાંચ આપવાનો પ્રયાસ કરવા બદલ જેલની સજા ભોગવી હતી.
તે કિસ્સામાં, બંધારણીય અદાલતે ચુકાદો આપ્યો હતો કે પિચિતની શ્રેથાની નિમણૂક નૈતિક આચરણ પર બંધારણીય જાેગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કરે છે, જેના કારણે તેમને દૂર કરવામાં આવ્યા અને સમગ્ર મંત્રીમંડળનું પતન થયું.
હવે, ૧૧ મહિનાથી પણ ઓછા સમય પછી, ઇતિહાસ પોતાને પુનરાવર્તિત કરી રહ્યો છે.