ગુજરાતમાં નવ નેશનલ હાઇવે પર ટોલ ટેક્સની આવક બમણાં થવાની નજીક

ગુજરાતમાં આવા ૯ રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો છે જેના પર ટોલ ટેક્સની આવક હાઈવેના બાંધકામ ખર્ચ કરતાં વધી ગઈ છે. કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લોકસભામાં આપવામાં આવેલા જવાબ મુજબ રાજ્યના ૫૩ ટોલ પ્લાઝા પરથી અત્યાર સુધીમાં ૨૪૭૮૦ કરોડ રૂપિયાનો ટોલ વસૂલવામાં આવ્યો છે. ગુજરાતમાં આવા ૯ રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો છે જેના પર ટોલ ટેક્સની આવક હાઈવેના બાંધકામ ખર્ચ કરતાં વધી ગઈ છે. કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લોકસભામાં આપવામાં આવેલા જવાબ મુજબ રાજ્યના ૫૩ ટોલ પ્લાઝા પરથી અત્યાર સુધીમાં ૨૪૭૮૦ કરોડ રૂપિયાનો ટોલ વસૂલવામાં આવ્યો છે.

આ ૯ રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોના નિર્માણનો ખર્ચ ૧૧૦૬૧ કરોડ રૂપિયા હતો, જેના પર અત્યાર સુધીમાં લોકો પાસેથી ૧૯૪૮૩ કરોડ રૂપિયાનો ટોલ વસૂલ કરવામાં આવ્યો છે. ભરૂચ-સુરત, અમદાવાદ-વડોદરા એક્સપ્રેસવે, વડોદરા-ભરૂચ અને ગરામોર-સાંખીયાળી એવા રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો છે જેના પર બાંધકામ ખર્ચ કરતાં બમણો ટોલ ટેક્સ વસૂલવામાં આવ્યો છે. અન્ય એક જવાબમાં કેન્દ્ર સરકારે જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ગુજરાતમાં ૧૪૬૪ કિલોમીટરના રસ્તાઓને નેશનલ હાઈવેનો દરજ્જાે આપવામાં આવ્યો છે. ગુજરાત રોડ સેફ્ટી ઓથોરિટીના તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, રાજ્યમાં રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો પર ૩૫૦૦ થી વધુ અકસ્માતોમાં ૨૧૦૦ લોકોના મોત થયા છે.

ચાર હાઇવે પર બાંધકામ ખર્ચના ૮૦% સુધી વસૂલ કરવામાં આવ્યા છે કંડલા-મુન્દ્રા હાઇવે રૂ. ૯૫૪ કરોડના ખર્ચે બનાવવામાં આવ્યો હતો. અત્યાર સુધીમાં આમાંથી ૭૯% એટલે કે ૭૫૩ કરોડ રૂપિયા ટોલ ટેક્સમાંથી વસૂલવામાં આવ્યા છે. બામણબોર-ગરમોર હાઇવે રૂ. ૪૪૬ કરોડના ખર્ચે બનાવવામાં આવ્યો હતો. આમાંથી ૫૫% એટલે કે ૨૪૪ કરોડ રૂપિયા ટોલમાંથી વસૂલવામાં આવ્યા છે. અમદાવાદ-ગોધરા હાઇવે ૧૧૫૫માં બનાવવામાં આવ્યો હતો. આમાંથી ૫૨% એટલે કે ૬૦૫ કરોડ રૂપિયા ટોલમાંથી વસૂલવામાં આવ્યા છે.

૫ વર્ષમાં રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો પર ૯૮૬૦ મોત ગુજરાત રોડ સેફ્ટી ઓથોરિટી અનુસાર, ૨૦૧૯ થી ૨૦૨૩ સુધીમાં રાજ્યમાં રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો પર માર્ગ અકસ્માતમાં કુલ ૯૮૬૦ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. માત્ર ૨૦૨૩માં જ ૩૫૦૫ અકસ્માતોમાં ૨૧૭૮ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. જ્યારે ૧૭૪૮ લોકો ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા હતા અને તેમને હોસ્પિટલમાં ખસેડવા પડ્યા હતા. જ્યારે ૧૨૦૭ લોકોને નાની મોટી ઈજાઓ થઈ હતી. રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો પર અકસ્માતોની સંખ્યા દર વર્ષે વધી રહી છે. દ્ગૐ માં ૧૪૦૦ કિલોમીટરના રસ્તાઓનો સમાવેશગુજરાતમાં, ૨૦૧૯-૨૦ થી ૨૦૨૩-૨૪ સુધી રાજ્યના રસ્તાઓ અને ગ્રીનફિલ્ડ સ્ટ્રેચ સહિત કુલ ૧૪૬૪ કિમીના રસ્તાઓને રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ તરીકે સૂચિત કરવામાં આવ્યા છે. આ બાબતમાં ગુજરાત દેશમાં ત્રીજા ક્રમે છે. અરુણાચલ પ્રદેશમાં ૧૮૩૦ કિમી અને આંધ્ર પ્રદેશમાં ૧૭૭૪ કિ.મી. રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો તરીકે સૂચિત કરાયેલા રસ્તાઓની મહત્તમ સંખ્યા છે. ૨૦૨૨-૨૩માં ગુજરાતમાં રસ્તાઓની મહત્તમ સંખ્યા ૮૪૪ કિમી છે.