કેન્દ્રીય નાણાં મંત્રી શ્રીમતી નિર્મલા સીતારમણ 4 થી 7 મે 2025 દરમિયાન ઇટાલીના મિલાનમાં ADBની વાર્ષિક બેઠકમાં હાજરી આપશે

સંખ્યાની દ્રષ્ટિએ વિશ્વના ટોચના ત્રણ દેશોમાં અને વૈશ્વિક જહાજ નિર્માણમાં ટોચના 20 દેશોમાં સ્થાન આપ્યું છે. ભારતના દરિયાઈ ક્ષેત્રને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે, સરકાર કોચીમાં જહાજ નિર્માણ અને સમારકામ ક્લસ્ટર સ્થાપવા માટે કામ કરી રહી છે. જે રોજગારની ઘણી તકોનું સર્જન કરશે. વધુમાં, G-20 સમિટ દરમિયાન ચર્ચા કરાયેલ મેરીટાઇમ અમૃત કાલ વિઝન અને ભારત-મધ્ય પૂર્વ-યુરોપ આર્થિક કોરિડોર જેવી પહેલો વૈશ્વિક વેપાર નેટવર્કમાં કેરળની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે.

બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રાલય દ્વારા તૈયાર કરાયેલ અમૃત કાલ વિઝન 2047, મેરીટાઇમ ઇન્ડિયા વિઝન 2030 પર આધારિત છે અને તેનો ઉદ્દેશ્ય વિશ્વ કક્ષાના બંદરો વિકસાવવા અને આંતરિક જળ પરિવહન, દરિયાકાંઠાના શિપિંગ અને ટકાઉ દરિયાઈ ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. આમાં લોજિસ્ટિક્સ, ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને શિપિંગમાં મહત્વાકાંક્ષાઓનો સમાવેશ થાય છે, જે ભારતના ‘બ્લુ ઇકોનોમી’ને ટેકો આપે છે. વિવિધ હિસ્સેદારો સાથે 150થી વધુ પરામર્શ અને 50 આંતરરાષ્ટ્રીય બેન્ચમાર્કના વિશ્લેષણ દ્વારા ઘડવામાં આવેલ, આ વિઝન 2047 સુધીમાં બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગોને વધારવા માટે 300થી વધુ કાર્યક્ષમ પહેલોની રૂપરેખા આપે છે.

ભારત-મધ્ય પૂર્વ-યુરોપ આર્થિક કોરિડોર (IMEC) ભારતના G20 પ્રમુખપદ દરમિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેનો ઉદ્દેશ્ય UAE, સાઉદી અરેબિયા, જોર્ડન, ઇઝરાયલ અને યુરોપિયન યુનિયન દ્વારા ભારત, યુરોપ, મધ્ય પૂર્વને એકીકૃત કરવાનો છે. આ એક મહત્વપૂર્ણ પહેલ છે જે ભારતની દરિયાઈ સુરક્ષા અને યુરોપ અને એશિયા વચ્ચે માલની ઝડપી અવરજવરમાં ફાળો આપી શકે છે. IMEC લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચમાં 30% સુધી અને પરિવહન સમયમાં 40% સુધી ઘટાડો કરશે. તાજેતરમાં, 16 એપ્રિલ, 2025ના રોજ નવી દિલ્હીમાં કનેક્ટિવિટી અને આર્થિક વિકાસ પર IMEC ઉચ્ચ-સ્તરીય ગોળમેજી બેઠક યોજાઈ હતી.

એક રાષ્ટ્ર એક બંદર

‘વન નેશન વન પોર્ટ પ્રોસિજર (ONOP)’ પહેલ બંદર પ્રક્રિયાઓ અને દસ્તાવેજીકરણના મેપિંગ અને માનકીકરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આમાં તમામ મુખ્ય બંદરોમાં પોર્ટ મૂલ્ય શૃંખલામાં વિનિમય કરાયેલી હાલની પ્રક્રિયાઓ અને દસ્તાવેજોની વ્યાપક સમીક્ષાનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં કન્ટેનર, ડ્રાય બલ્ક અને લિક્વિડ બલ્ક સહિત વિવિધ કાર્ગો પ્રકારો તેમજ નિકાસ-આયાત, ટ્રાન્સ-શિપમેન્ટ અને દરિયાકાંઠાની કામગીરી જેવી વિવિધ હિલચાલ શ્રેણીઓનો સમાવેશ થાય છે. ONOP પહેલના અમલીકરણથી કન્ટેનર કામગીરી અને બલ્ક કાર્ગો બંને માટે કાગળકામમાં લગભગ 25% ઘટાડો થવાની અપેક્ષા છે, જેનાથી લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચમાં ઘટાડો થશે.

મેગા પોર્ટ્સના વિકાસ માટે માસ્ટર પ્લાન

છ બંદર ક્લસ્ટર જેમાંથી ચાર બંદર ક્લસ્ટર, કોચીન-વિઝિંજામ પોર્ટ ક્લસ્ટર, ગલાથિયા સાઉથ બે પોર્ટ, ચેન્નાઈ-કમરાજર-કુડ્ડલોર પોર્ટ ક્લસ્ટર, પારાદીપ અને અન્ય બિન-મુખ્ય બંદર ક્લસ્ટરો જે વાર્ષિક 300 મિલિયન ટન (MTPA)થી વધુ ક્ષમતા ધરાવે છે અને બે બંદર ક્લસ્ટર, જેમ કે દીનદયાળ અને ટુના ટેકરા પોર્ટ ક્લસ્ટર, જવાહરલાલ નેહરુ-વાઢવણ પોર્ટ ક્લસ્ટર જે 500 MTPA થી વધુ ક્ષમતા ધરાવે છે. તેને 2047 સુધીમાં મેગા પોર્ટ તરીકે વિકસાવવામાં આવી રહ્યા છે. આ પ્રવૃત્તિઓ મેરીટાઇમ અમૃત કાલ વિઝન, 2047માં સમાવવામાં આવી છે. મુખ્ય બંદરોમાં માળખાગત સુવિધાઓ વધારવા અને ક્ષમતા વધારા માટેના કામો પહેલાથી જ જાહેર ખાનગી ભાગીદારી (PPP) મોડ અને આંતરિક ઉપાર્જન દ્વારા પ્રગતિમાં છે.