અમેરિકન કોર્ટના ન્યાયાધીશોએ મૃત્યુદંડના અગાઉના ર્નિણયોને ઉલટાવી દેવાના પ્રયાસોને અટકાવ્યા

રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પનું વહીવટીતંત્ર મૃત્યુદંડના આક્રમક પ્રયાસમાં નિષ્ફળ રહ્યું છે કારણ કે તે એવા કેસોની સમીક્ષા કરે છે જેમાં પૂર્વગામીઓએ સ્પષ્ટપણે મૃત્યુદંડની માંગણીનો વિરોધ કર્યો હતો.
ફેબ્રુઆરીમાં પદ સંભાળ્યા પછી, યુ.એસ. એટર્ની જનરલ પામ બોન્ડીએ ફરિયાદીઓને ૧૯ લોકો સામે મૃત્યુદંડની માંગણી કરવા માટે અધિકૃત કર્યા છે, જેમાં રાષ્ટ્રપતિ જાે બિડેનના વહીવટીતંત્રે ઓછી સજાની માંગણી કરી હોય તેવા કેસોમાં નવ પ્રતિવાદીઓનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ ન્યાયાધીશોએ બે પ્રતિવાદીઓ સિવાયના બધા માટે તે ઉલટાવાના પ્રયાસોને અવરોધિત કર્યા છે, તાજેતરમાં સોમવારે યુ.એસ. વર્જિન આઇલેન્ડ્સમાં બે કેસોમાં, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રની પહેલાથી જ ચાલી રહેલા કેસોમાં ર્નિણયોને પૂર્વવત્ કરવાની શક્તિની મર્યાદા દર્શાવે છે.
મૃત્યુદંડની કાર્યવાહીમાં, ન્યાય વિભાગ બિડેનના એટર્ની જનરલ મેરિક ગારલેન્ડ દ્વારા અટકાવ્યા પછી ફેડરલ ફાંસીની સજા ફરી શરૂ કરવાના ટ્રમ્પ અભિયાનના વચનને અનુસરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. રિપબ્લિકન રાષ્ટ્રપતિના ન્યાય વિભાગે અગાઉના ડેમોક્રેટિક વહીવટ પર ભયાનક ગુનાઓ સાથે સંકળાયેલા ઘણા કેસોમાં મૃત્યુદંડની માંગણી કરવામાં નિષ્ફળ રહેવામાં “લોકોની પોતાની વ્યક્તિગત માન્યતાઓ સાથે ઇચ્છા” ને બદલવાનો આરોપ મૂક્યો છે.
તાજેતરના બે કેસોમાં વિગતવાર મંતવ્યો જારી કરવામાં આવ્યા નથી, જેમાં ૨૦૨૨ માં પોલીસ અધિકારીની હત્યાના આરોપી એક વ્યક્તિ અને ૨૦૧૮ માં સશસ્ત્ર લૂંટ અને હત્યાના આરોપી બે પુરુષોનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ બંધારણીય અને પ્રક્રિયાગત આધારો પર પલટવારના પ્રયાસોને નકારી કાઢનારા અન્ય ન્યાયાધીશો ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રના અભિગમનું મૂલ્યાંકન કરવામાં સ્પષ્ટ હતા.
“સરકારે આ કેસમાં ઉતાવળથી કાર્યવાહી કરી છે, અને આમ કરવાથી મહત્વપૂર્ણ બંધારણીય અને વૈધાનિક અધિકારો પર કૂદકો માર્યો છે,” ટ્રમ્પ નિયુક્ત યુ.એસ. જજ સ્ટેફની ગેલાઘરે જૂનમાં લખ્યું હતું, ૨૦૨૦ માં બે કિશોરીઓની હત્યાના આરોપી ત્રણ કથિત સ્જી-૧૩ ગેંગ સભ્યો સામે મૃત્યુદંડની માંગણી કરવાના ઇરાદાની નોટિસ પર પ્રહાર કર્યો હતો. “તે અસ્વીકાર્ય છે.”
‘ઇરાદાપૂર્વક અંધત્વ‘ વિરુદ્ધ ‘મૂળભૂત વ્યવસ્થાપન‘
મોટી કાર્યવાહીની અધિકૃતતા સામાન્ય રીતે ટ્રાયલ શરૂ થવાના વર્ષો પહેલા થાય છે, પરંતુ મેરીલેન્ડ કેસમાં, ફરિયાદીઓએ ટ્રાયલ શરૂ થવાના ચાર મહિના કરતા ઓછા સમય પહેલા મૃત્યુદંડની નોટિસ ફાઇલ કરી હતી. મૃત્યુદંડના મુકદ્દમામાં નિષ્ણાત એવા વકીલો દ્વારા કોઈ પણ પ્રતિવાદીઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરવામાં આવ્યું ન હતું, જે તેમને મૃત્યુદંડના કેસોની જટિલતા અને સંભવિત પરિણામોને કારણે ફેડરલ કાયદા હેઠળ હકદાર હોત.
“સરકાર અહીં બોલ છુપાવતી નથી – મૃત્યુદંડ પર તેના પલટાવવાનું એકમાત્ર કારણ વહીવટમાં પરિવર્તન હતું,” ગેલાઘરે લખ્યું, જેમણે સરકારના “ઇરાદાપૂર્વકના અંધત્વ” ને મૂડી અને બિન-મૂડી ટ્રાયલ વચ્ચેના તફાવતોને “આશ્ચર્યજનક” ગણાવ્યું.
“આ કોર્ટ દાયકાઓથી ચાલી રહેલા કાયદા, વ્યાવસાયિક ધોરણો અને ધોરણોને બાજુ પર રાખશે નહીં જેથી સરકાર તેના કાર્યસૂચિને અનુસરી શકે,” તેણીએ લખ્યું. “અલબત્ત, ચૂંટણીઓના પરિણામો હોય છે, અને આ વહીવટ એવા કિસ્સાઓમાં મૃત્યુદંડને આગળ વધારવાનો હકદાર છે જ્યાં તે બંધારણીય અને કાયદાકીય જરૂરિયાતો અનુસાર આમ કરી શકે. પરંતુ આ તેમાંથી એક નથી.”
મેરીલેન્ડ અને નેવાડાના કેસમાં ફરિયાદીઓએ ટિપ્પણી કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, પરંતુ કોર્ટના દસ્તાવેજાેમાં તેઓએ દલીલ કરી હતી કે ન્યાય વિભાગ પાસે અગાઉના ર્નિણયો પર પુનર્વિચાર કરવાની “સ્વાભાવિક શક્તિ” છે અને મૃત્યુદંડની સૂચનાનો સમય “નિષ્પક્ષ રીતે વાજબી” હતો કારણ કે પ્રતિવાદીઓ પાસે ટ્રાયલ માટે તૈયારી કરવા માટે વર્ષો હતા.
“એટર્ની જનરલે ફક્ત અગાઉના ર્નિણય પર પુનર્વિચાર કર્યો છે, જે તેમનો વિશેષાધિકાર છે, અને તે અંતર્ગત અધિકારનો ઉપયોગ કરવો એ ગેરવર્તણૂક નથી પરંતુ મૂળભૂત સંચાલન અને શાસન છે,” મેરીલેન્ડના યુ.એસ. એટર્ની કેલી હેયસે લખ્યું. “કોઈપણ સમયે સરકારે અમલમાં મૂકી શકાય તેવું વચન આપ્યું નથી. ચોક્કસ આરોપો ન લેવાનો ર્નિણય લેવો એ આવું ન કરવાનું વચન નથી.”
ભૂતકાળના કેસોની બોન્ડી-આદેશિત સમીક્ષાની સ્થિતિ
ટ્રમ્પ, જેમના પ્રથમ વહીવટીતંત્રે ૧૩ ફેડરલ ફાંસીની રેકોર્ડ-સ્થાપના કરી હતી, તેમણે વ્હાઇટ હાઉસમાં તેમના પહેલા દિવસે એક આદેશ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા જેમાં ન્યાય વિભાગને યોગ્ય ફેડરલ કેસોમાં મૃત્યુદંડની માંગ કરવા અને રાજ્યોમાં મૃત્યુદંડને ટેકો આપવા દબાણ કરવામાં આવ્યું હતું. બોન્ડી, જેમણે કહ્યું છે કે તે “જ્યારે પણ શક્ય હોય ત્યારે” મૃત્યુદંડની માંગ કરશે, તેમણે ફેડરલ ફાંસીની સજા પર બાયડેન-યુગના મોરેટોરિયમને ઝડપથી ઉઠાવી લીધો અને અગાઉના વહીવટીતંત્ર દ્વારા લેવામાં આવેલા ર્નિણયોની સમીક્ષા કરવાનો આદેશ આપ્યો.
તે સમીક્ષા માટે ૧૨૦-દિવસની સમયમર્યાદા પસાર થઈ ગઈ છે અને પરિણામો પર કોઈ સત્તાવાર શબ્દ નથી, પરંતુ ન્યાય વિભાગના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ એસોસિએટેડ પ્રેસને જણાવ્યું હતું કે લગભગ ૩૦ કેસ સિવાયના તમામ કેસોની તપાસ કરવામાં આવી છે. વિભાગ દ્વારા નક્કી કરાયેલી શરતો હેઠળ નામ ન આપવાની શરતે બોલતા અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે ગારલેન્ડ દ્વારા મૃત્યુદંડની માંગ ન કરવાના આશરે ૧,૪૦૦ ર્નિણયો જારી કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં ટ્રમ્પે પદ સંભાળ્યું તે સમય સુધીમાં ૪૫૯ સિવાયના બધા જ સંપૂર્ણપણે ર્નિણય લેવામાં આવ્યા હતા.
બોન્ડી ભૂતકાળના કેસોની સમીક્ષા કરનારા પહેલા એટર્ની જનરલ નથી: ગારલેન્ડે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન માત્ર એક મૃત્યુદંડના કેસને અધિકૃત કર્યો હતો એટલું જ નહીં, તેમણે તેમના પુરોગામી દ્વારા જારી કરાયેલ મૃત્યુદંડની માંગણી કરવાના ઇરાદાની ૩૫ નોટિસો પણ પાછી ખેંચી લીધી હતી.