સંસદ ભવનમાંથી સેંગોલને હટાવવાની માંગ કરીને નવી ચર્ચા શરૂ

યુપીના મોહનલાલ ગંજના સાંસદ આરકે ચૌધરીએ લોકસભામાં સેંગોલનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો છે. તેમની પાસે એક પત્ર હતો, જેમાં પ્રોટેમ અને સ્પીકરનો સમાવેશ થતો હતો. જેમાં તેણે તેને સંસદની બહાર કાઢીને તેની જગ્યાએ બંધારણની મોટી નકલ લગાવવાની માંગ કરી છે. સપા સાંસદે પ્રોટેમ સ્પીકર અને સ્પીકરને પત્ર લખીને કહ્યું કે આજે મેં સન્માનિત ગૃહમાં તમારી સામે સભ્ય તરીકે શપથ લીધા છે. પરંતુ ગૃહમાં બેન્ચની બરાબર પાછળ સેંગોલને જાેઈને મને આશ્ચર્ય થયું. સર, સેંગોલ એ રાજાશાહીનું પ્રતીક છે, જ્યારે આપણું બંધારણ ભારતીય લોકશાહીનું પવિત્ર પુસ્તક છે. આપણી સંસદ એ કોઈ રાજા કે રજવાડાનો મહેલ નથી, લોકશાહીનો ભંડાર છે.

આવી સ્થિતિમાં, હું તમને વિનંતી કરવા માંગુ છું કે સેંગોલને સંસદ ભવનમાંથી બહાર કાઢી અને તેની જગ્યાએ ભારતીય બંધારણની મોટી પ્રતિમા લગાવો. ગુરુવારે, આમ આદમી પાર્ટી (છછઁ) ના રાજ્યસભા સાંસદ સંજય સિંહે કહ્યું કે બંધારણની નકલ બચાવવી એ વધુ મહત્વપૂર્ણ છે. તેમણે કહ્યું કે અમારો પક્ષ સમાજવાદી પાર્ટીના સાંસદની માંગનું સમર્થન કરે છે. લોકસભા શરૂ થતાં ફરી સેંગોલ ચર્ચામાં આવ્યો છે. શું છે આ સેંગોલ એની વિગતો જાણીએ તો ચોલ વંશના સમયથી આવા રાજદંડનો ઉપયોગ રાજાઓના રાજ્યાભિષેકમાં થતો હતો. તે ઔપચારિક ભાલા તરીકે સેવા આપતું હતું અને સત્તાનું પવિત્ર પ્રતીક માનવામાં આવતું હતું, જે એક શાસકથી બીજામાં સત્તાના સ્થાનાંતરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. જેને ‘સેન્ગોલ’ આપવામાં આવે છે તે ન્યાયી અને નિષ્પક્ષ શાસનની અપેક્ષા રાખે છે.

સેંગોલનો ઈતિહાસ ઘણો જૂનો છે અને તે આપણા ઈતિહાસમાં અલગ સ્થાન ધરાવે છે. પરંતુ આજ સુધી આપણને તેનાથી દૂર રાખવામાં આવ્યા હતા. હવે સેંગોલને પણ નવા સંસદ ભવનનાં ઉદ્‌ઘાટન સમારોહમાં રાખવામાં આવશે. ૧૪ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ના રોજ ભારતમાં સત્તાનું ટ્રાન્સફર થયું ત્યારે આ સેંગોલ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. એક રીતે, તે સત્તાના હસ્તાંતરણ અને ભારતની સ્વતંત્રતાનું પ્રતીક છે. શું તમે જાણો છોકે, આ સેંગોલ શું છે? તેની રચના કોણે કરી હતી? આ સેંગોલ શેનું પ્રતીક છે? શા માટે તેને નવા સંસદ ભવનમાં સ્થાન આપવાના છે? આવા તમામ સવાલોના જવાબો આ આર્ટિકલમાં મળશે. વાસ્તવમાં સેંગોલ એ એક આઝાદીનું પ્રતીક છે. ભારતના ગૌરવ અને સન્માન સાથે તે જાેડાયેલું છે. ઈતિહાસકારો અનુસાર ચૌલ વંશ ભગવાન શિવનો પરમ ભક્ત હતો. તેથી જ રાજદંડ પર તેમના પરમ ભક્ત નંદીની આકૃતિ હતી.

સેંગોલ શું છે જે વિષે જણાવીએ, સેંગોલને પ્રામાણિકતાના રાજદંડ તરીકે મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. તે ભારતની વિવિધતા અને એક મહાન રાષ્ટ્રના જન્મની યાદ અપાવે છે. પાંચ ફૂટ લંબાઈના આ સોનાના કોટેડ ચાંદીના રાજદંડમાં ટોચ પર એક જટિલ કોતરણીવાળી ‘નંદી’ છે, જે ન્યાયના ખ્યાલને રજૂ કરવા માટે છે. તે ૧૯૪૭ માં સ્વતંત્રતા સમયે બનાવવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે અંગ્રેજાેએ ભારતને સત્તા સોંપી હતી. તે ચેન્નાઈના વિખ્યાત જ્વેલર્સ, વુમ્મિડી બંગારુ જ્વેલર્સ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. બ્રિટિશ રાજાના પૂર્વજાેની શક્તિની ચમકદાર વસ્તુઓની જેમ, એક સોનેરી પ્રભાવશાળી રાજદંડ છે જેને “સેંગોલ” કહેવાય છે (જે તમિલ શબ્દ સેમાઈ પરથી આવ્યો છે, જેનો અર્થ સચ્ચાઈ થાય છે). આ સેંગોલ, જેની ઉત્પત્તિ તમિલ ઇતિહાસ અને પરંપરાઓમાંથી શોધી શકાય છે અને જે ‘સત્તા અને ન્યાય’નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, દેશને આઝાદી મળી હતી. હવે માત્ર ઔપચારિકતાઓ પૂરી કરવાની હતી. દરમિયાન, એક દિવસ છેલ્લા વાઈસરોય લોર્ડ માઉન્ટબેટને (ન્ર્ેૈજ સ્ર્ેહંહ્વટ્ઠંંીહ) જવાહરલાલ નેહરુને (ત્નટ્ઠુટ્ઠરટ્ઠઙ્મિટ્ઠઙ્મ દ્ગીરિે) એક વિચિત્ર પ્રશ્ન પૂછ્યો, જેમને વડાપ્રધાન પદ માટે નામાંકિત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમણે કહ્યું મિસ્ટર નેહરુ સત્તાના હસ્તાંતરણ સમયે તમને શું ગમશે? કોઈ વિશિષ્ટ પ્રતીક અથવા ધાર્મિક વિધિનું પાલન કરશો? જાે કોઈ હોય તો અમને જણાવો. આ પછી નેહરુ ખૂબ જ મૂંઝવણમાં મુકાઈ ગયા. તેઓને કંઈ સમજાયું નહીં. વિદ્વાન નેહરુએ સપનામાં પણ આ બાબતોનો વિચાર આવ્યો નહોતો.

સેંગોલ ક્યાં હતું જે વિષે જણાવીએ, સેંગોલ એ ૧૯૪૭ થી અલ્હાબાદના એક સંગ્રહાલયમાં સાચવેલું હતું. ૧૫ ઓગસ્ટ, ૧૯૪૭ પછી સેંગોલ જાેવા મળ્યું ન હતું. કહેવાય છે કે, તેને અલ્હાબાદના મ્યુઝિયમમાં રાખવામાં આવ્યું હતું. ૧૫ ઓગસ્ટ, ૧૯૭૮ના રોજ કાંચી મઠના ચંદ્રશેખરેન્દ્ર સરસ્વતીએ એક સંવાદમાં આ ઘટનાને યાદ કરી હતી. કેમ આટલું મહત્વ અપાય છે જે વિષે જણાવીએ, સેંગોલ એ લાકડીના આકારમાં એક રાજદંડ છે. આ રાજાની શાહી શક્તિનું પ્રતીક છે. સેંગોલને ભારતીય હાથમાં સત્તાના હસ્તાંતરણનું ઉત્તમ ઉદાહરણ માનવામાં આવે છે. ચોલ વંશના સમયથી આવા રાજદંડનો ઉપયોગ રાજાઓના રાજ્યાભિષેકમાં થતો હતો. તે ઔપચારિક ભાલા તરીકે સેવા આપતું હતું અને સત્તાનું પવિત્ર પ્રતીક માનવામાં આવતું હતું, જે એક શાસકથી બીજામાં સત્તાના સ્થાનાંતરણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. જેને ‘સેન્ગોલ’ આપવામાં આવતું હતું. તે ન્યાયી અને નિષ્પક્ષ શાસનની અપેક્ષા રાખે છે.