અમેરિકાએ ઈરાનના મુખ્ય પરમાણુ સ્થળોને ‘નાશ‘ કર્યા, તેહરાનને ‘શાંતિ અથવા દુર્ઘટના‘ વચ્ચે પસંદગી કરે

રવિવારે સવારે અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે જાહેર કર્યું કે અમેરિકન સેના દ્વારા કરવામાં આવેલ હુમલામાં ઈરાનના મુખ્ય પરમાણુ મથકો “સદંતર અને સંપૂર્ણપણે નાશ” કરી દીધા છે, કોઈપણ બદલો લેવાની કાર્યવાહી સામે તેહરાનને કડક ચેતવણી આપી છે. ઈરાનમાં ત્રણ મુખ્ય પરમાણુ સ્થળો પર ચોક્કસ હુમલાઓની જાહેરાત કર્યાના થોડા કલાકો પછી વ્હાઇટ હાઉસમાંથી બોલતા, ટ્રમ્પે કહ્યું કે શાસન પાસે હવે “શાંતિ અથવા દુર્ઘટના” વચ્ચે સ્પષ્ટ પસંદગી છે. યુએસ અને ઇઝરાયલી અધિકારીઓ બંને દ્વારા પુષ્ટિ કરાયેલા આ હુમલાઓ, વધતા જતા ઈરાન-ઇઝરાયલ સંઘર્ષમાં સૌથી સીધી યુએસ લશ્કરી કાર્યવાહી દર્શાવે છે અને તેનાથી વ્યાપક પ્રાદેશિક યુદ્ધનો ભય પેદા થયો છે.
રવિવારે વહેલી સવારે થયેલા હવાઈ હુમલાઓમાં ફોર્ડો, નાતાન્ઝ અને ઇસ્ફહાન ખાતે ઈરાનના ઊંડા કિલ્લેબંધ પરમાણુ મથકોને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હતા – જે દેશના યુરેનિયમ સંવર્ધન કાર્યક્રમના કેન્દ્રમાં છે. ઈરાનના પરમાણુ ઊર્જા સંગઠને હુમલાઓની પુષ્ટિ કરી હતી પરંતુ પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી કે તેનું પરમાણુ કાર્ય ચાલુ રહેશે, આ હુમલાઓને તેના સાર્વભૌમ કાર્યક્રમ સામે “દુષ્ટ ષડયંત્ર”નો ભાગ ગણાવ્યો હતો.
અમેરિકાએ છ ય્મ્ેં-૫૭ “બંકર બસ્ટર” બોમ્બનો ઉપયોગ કર્યો હતો, દરેકનું વજન ૩૦,૦૦૦ પાઉન્ડ હતું અને તે ભૂગર્ભ સુવિધાઓમાં ઊંડાણમાં પ્રવેશ કરવા સક્ષમ હતા. આ બોમ્બ મ્-૨ સ્ટીલ્થ બોમ્બર્સ દ્વારા પહોંચાડવામાં આવ્યા હતા, જે ફક્ત અમેરિકા પાસે છે. ભૂગર્ભ ફોર્ડો ફ્યુઅલ એનરિચમેન્ટ પ્લાન્ટ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને આવા શસ્ત્રોનો ઉપયોગ ય્મ્ેં-૫૭ ના પ્રથમ જાણીતા યુદ્ધ ઉપયોગને ચિહ્નિત કરે છે.
‘ઘણા લક્ષ્યો બાકી છે‘: ટ્રમ્પ
રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે ટ્રૂથ સોશિયલ પર પોસ્ટ કરીને હડતાળની જાહેરાત કરી હતી કે હુમલાઓએ ઈરાનના મુખ્ય પરમાણુ માળખાને “સંપૂર્ણ અને સંપૂર્ણપણે નાશ” કરી દીધો છે. વ્હાઇટ હાઉસથી પછીના સંબોધનમાં, ટ્રમ્પે ઈરાનને ચેતવણી આપી હતી કે જાે તેહરાન “શાંતિ પસંદ નહીં કરે” તો વધુ લશ્કરી કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
“કાં તો શાંતિ થશે અથવા ઈરાન માટે દુર્ઘટના થશે, જે આપણે છેલ્લા આઠ દિવસમાં જે જાેયું છે તેના કરતાં ઘણી મોટી હશે,” તેમણે કહ્યું. “ઘણા લક્ષ્યો બાકી છે.”
ટ્રમ્પે એમ પણ કહ્યું કે, તેમણે ઇઝરાયલી વડા પ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂ સાથે નજીકથી સંકલન કર્યું છે, અને તેમના સહયોગને “બીજા કોઈની જેમ ટીમ પ્રયાસ” તરીકે વર્ણવ્યું છે. નેતન્યાહૂએ આ કોલની પુષ્ટિ કરી અને એક ટેલિવિઝન નિવેદનમાં ટ્રમ્પની પ્રશંસા કરી, તેમને “ઇઝરાયલના એવા મિત્ર તરીકે ગણાવ્યા જેમ તેમના પહેલાં કોઈએ ક્યારેય ન કર્યું હોય.”
“અમારો ઉદ્દેશ્ય ઈરાનની પરમાણુ સંવર્ધન ક્ષમતાનો નાશ કરવાનો અને વિશ્વના નંબર ૧ રાજ્ય આતંકવાદ પ્રાયોજક દ્વારા ઉભા થયેલા પરમાણુ ખતરાને રોકવાનો હતો,” ટ્રમ્પે ઈરાન પર બોમ્બમારો કર્યાના એક દિવસ પછી રાષ્ટ્રીય સ્તરે ટેલિવિઝન સંબોધનમાં કહ્યું.
ઈરાને પ્રતિકારનું વચન આપ્યું
તેના પરમાણુ કાર્યક્રમને વ્યાપક નુકસાન થયું હોવા છતાં, ઈરાને અવજ્ઞાનો સંકેત આપ્યો. પરમાણુ ઉર્જા સંગઠને કહ્યું કે ઈરાનના પરમાણુ પ્રયાસો “તેના હજારો ક્રાંતિકારી અને પ્રેરિત વૈજ્ઞાનિકોના પ્રયાસો” સાથે ચાલુ રહેશે. તેણે આ હુમલાઓને અમેરિકા અને ઇઝરાયલ તરફથી લાંબા સમયથી ચાલતી દુશ્મનાવટના વિસ્તરણ તરીકે રજૂ કર્યા અને ઈરાનના “પરમાણુ શહીદો” ના વારસાને બોલાવ્યો.
આંતરરાષ્ટ્રીય પરિણામ અને રાજકીય વિભાજન
યુએસ હુમલાઓ પર સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે તીવ્ર પ્રતિક્રિયાઓ આવી છે. જાપાનના વિદેશ મંત્રાલયે પુષ્ટિ આપી કે તેણે તેના ૨૧ નાગરિકો અને તેમના પરિવારના સભ્યોને ઈરાનથી પડોશી દેશ અઝરબૈજાનમાં સુરક્ષિત રીતે બહાર કાઢ્યા છે, જે પ્રાદેશિક ફેલાવાના વધતા ભય પર ભાર મૂકે છે.
યુએસ કોંગ્રેસના રિપબ્લિકન નેતાઓએ ટ્રમ્પના ર્નિણયને સમર્થન આપ્યું. હાઉસ સ્પીકર માઇક જાેહ્ન્સનને પરમાણુ સશસ્ત્ર ઈરાન સામે સ્પષ્ટ વલણ તરીકે આ પગલાની પ્રશંસા કરી. સેનેટર લિન્ડસે ગ્રેહામે તેને “યોગ્ય કોલ” ગણાવ્યો.
જાેકે, ડેમોક્રેટ્સ અને કેટલાક દૂર-જમણેરી રિપબ્લિકનોએ કોંગ્રેસની મંજૂરી વિના હુમલા શરૂ કરવાની બંધારણીયતા પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો. સેનેટર ટિમ કેઈને મધ્ય પૂર્વમાં બીજા એક “મૂર્ખાઈભર્યા યુદ્ધ” ની ચેતવણી આપી હતી, જ્યારે પ્રતિનિધિ વોરેન ડેવિડસન કાયદાકીય દેખરેખના અભાવની ટીકા કરી હતી.
શસ્ત્ર નિયંત્રણ સંગઠન, જે એક અપ્રસાર નિરીક્ષક છે, તેણે આ હુમલાઓને એક અવિચારી ઉગ્રતા તરીકે વખોડી કાઢ્યા હતા. તેણે ચેતવણી આપી હતી કે લશ્કરી કાર્યવાહી ફક્ત પરમાણુ શસ્ત્રો મેળવવા માટે ઈરાનની પ્રેરણામાં વધારો કરી શકે છે અને ભવિષ્યમાં કોઈપણ રાજદ્વારી ઉકેલને નબળી પાડી શકે છે.
ગણતરીપૂર્વકની ઉગ્રતા
ઈરાની લશ્કરી સંપત્તિઓ પર ઇઝરાયલી હુમલાઓના એક અઠવાડિયાથી વધુ સમય પછી આ હુમલાઓ કરવામાં આવ્યા છે. જ્યારે ઇઝરાયલના પ્રારંભિક હુમલાઓનો હેતુ ઈરાનના હવાઈ સંરક્ષણ અને મિસાઇલ પ્રણાલીઓને નબળી પાડવાનો હતો, ત્યારે યુએસની સંડોવણીએ ઓપરેશનને એક નવા સ્તરે પહોંચાડ્યું – સ્પષ્ટ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને ઈરાનની પરમાણુ શસ્ત્રોની ક્ષમતાને દૂર કરવા પર.
યુએન ઈરાન પર યુએસ હુમલાઓની નિંદા કરે છે
યુએનએ ઈરાન પર યુએસ હુમલાઓની સખત નિંદા કરી છે, જાે તણાવ વધતો રહે તો ભયંકર વૈશ્વિક પરિણામોની ચેતવણી આપી છે. યુએન સેક્રેટરી-જનરલ એન્ટોનિયો ગુટેરેસે કહ્યું કે તેઓ ઈરાની પરમાણુ સ્થળો પર યુએસ બોમ્બમારા પછી “ખતરનાક ઉગ્રતા” થી “ગંભીર રીતે ચિંતિત” છે. ગુટેરેસે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, “આ સંઘર્ષ ઝડપથી નિયંત્રણ બહાર નીકળી શકે છે, જેના નાગરિકો, પ્રદેશ અને વિશ્વ માટે વિનાશક પરિણામો આવી શકે છે.” તમામ પક્ષોને સંયમ રાખવાની વિનંતી કરતા, તેમણે ભાર મૂક્યો કે “આ જાેખમી ઘડીએ, અરાજકતાના સર્પાકારને ટાળવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે” અને રાજદ્વારી માટે નવેસરથી દબાણ લાવવા હાકલ કરી.